มหัศจรรย์พันธุ์ข้าวไทย คุณค่าก้าวไกลจากวิถีไทยสู่วิถีโลก (2) ข้าวไรซ์เบอร์รี่: ข้าวอินทรีย์เพื่อสุขภาพ

August 17, 2016February 23, 2017 rdiwan 4096 Views นวััตกรรมงานวิจัยข้าว, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, รศ.ดร.อภิชาติ วรรณวิจิตร

เมื่อพูดถึงข้าวไรซ์เบอรี่ น้อยคนจะไม่รู้จัก ปัจจุบันเป็นพันธุ์ข้าวที่กำลังอยู่ในกระแสนิยมอย่างมาก โดยเฉพาะกลุ่มคนรักสุขภาพ

ข้าวไรซ์เบอรี่ เป็นข้าวเจ้าสีม่วงดำมีลักษณะที่นุ่มเหนียว รสชาติหอมหวานนุ่มนวล คุณสมบัติเด่นทางด้านโภชนาการ คือ มีปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระสูง ได้แก่เบต้าแคโรทีน วิตามินอี โพลีฟีนอล แอนโทไซยานิน ป้องกันเส้นเลือดอุดตัน สารสกัดจากรำข้าวพันธุ์นี้มีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญเซลล์มะเร็งทดสอบซึ่งช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็ง ป้องกันการเสื่อมของตับ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิต และลดคอเลสเตอรอลในเลือด เป็นข้าวที่มีดัชนีน้ำตาลต่ำ อาจจะเป็นเพราะใยอาหารที่อยู่ในรำข้าวช่วยชะลอการดูดซึมน้ำตาล ทำให้น้ำตาลในเลือดขึ้นช้ากว่าการรับประทานข้าวกล้องจึงเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพนอกจากนี้ รำข้าวและน้ำมันรำข้าวไรซ์เบอรรี่ ยังมีคุณสมบัติที่ดีเหมาะสำหรับใช้ทำผลิตภัณฑ์อาหารเชิงสุขภาพอีกด้วย โดยได้คิดค้นวิธีการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ยังไม่เคยมีใครทำมาก่อน โดยใช้ส่วนรำข้าวมาปั้นเป็นยาลูกกลอนด้วย ซึ่งขณะนี้ได้จดทะเบียนเป็นพันธุ์พืชใหม่เรียบร้อยแล้ว

กล่าวได้ว่าข้าวไรซ์เบอรี่ เป็นข้าวพันธุ์ใหม่ที่มีเอกลักษณ์เด่นเฉพาะตัว นับเป็นนวัตกรรมงานวิจัยที่สร้างมูลค่าให้กับข้าวไทย ที่สามารถก้าวไกลสู่ตลาดข้าวชั้นนำระดับโลกได้

ประวัติการปรับปรุงพันธุ์ข้าวไรซ์เบอร์รี่

ข้าวไรซ์เบอรี่ เป็นพันธุ์ข้าวที่ได้รับการปรับปรุงพันธุ์โดยการผสมเลียนแบบธรรมชาติแล้วคัดเลือก โดยใช้เทคโนโลยีชีวภาพ จนได้พันธุ์ข้าวที่มีความบริสุทธิ์ และมีคุณสมบัติเด่นด้านสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ดีและเข้มข้นที่สุด

ข้าวพันธุ์ไรซ์เบอร์รี่ ได้รับการคัดเลือกและพัฒนา โดยการผสมข้ามพันธุ์ระหว่าง ข้าวเจ้าหอมนิล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (พันธุ์พ่อ) กับ ข้าวขาวดอกมะลิ 105 จากสถาบันวิจัยข้าว (พันธุ์แม่) โดยเริ่มผสมพันธุ์เมื่อปี พ.ศ. 2545 ณ ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าว มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน จ. นครปฐม เมื่อได้ลูกผสม F1 ปล่อยให้มีการผสมตัวเอง แล้วเก็บเมล็ด F2 มาปลูกต่อซึ่งมีจำนวนมากกว่า 10,000 ต้น ทำการคัดเลือกต้น F2 จากการสังเกตลักษณะทรงต้นที่ให้ผลผลิตดีการติดเมล็ดดีรูปร่างเมล็ดเรียวยาว ได้จำนวน 500 ต้น ในปีเดียวกัน จากนั้นประเมินคุณภาพเมล็ดโดยกระเทาะเมล็ดแล้วสังเกตความสม่ำเสมอ สังเกตความใส-ขุ่นของเมล็ด การแตกหักจากการสี แล้วจึงคัดเลือก F3 family ได้ 300 ครอบครัวปลูกครอบครัว F3 จำนวน 16 ต้นต่อครอบครัวแบบปักดำ ทำการคัดเลือกครอบครัวที่มีต้นที่ให้ผลผลิตสูง ติดเมล็ดดี ขนาดเมล็ดใหญ่ ยาวเรียว, ไม่เป็นโรคไหม้คอรวง, เปลือกเมล็ดสะอาด, คัดเลือกสายพันธุ์ที่มีเมล็ดข้าวกล้องสีม่วงเข้ม-ดำ, น้ำหนักเมล็ดต่อครอบครัวดี แล้วทำการคัดเลือกภายในครอบครัวให้ได้จำนวนประมาณ 2-5 ต้นในปี 2546 และทำเช่นนี้อีกในรุ่น F4 และ F5 ในปี 2547 จากนั้นทำการเปรียบเทียบผลผลิตในรุ่น F6 และ F7 ในปี 2548โดยเลือกครอบครัว F6 จำนวน 96 ครอบครัว ปลูกแบบปักดำจำนวน 25 ต้น/ครอบครัว ทำเป็น3 ซ้ำ เพื่อเปรียบเทียบผลผลิต ลักษณะที่แสดงออกปริมาณธาตุเหล็กและปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระชนิดต่างๆ แล้วทำการคัดเลือกต้นดีเด่นภายในครอบครัวแล้ว bulk ให้ครอบครัว F7 เพื่อปลูกเปรียบเทียบผลผลิตเป็นครั้งที่ 2 และวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการซ้ำอีกครั้งหนึ่ง ทำให้ค้นพบข้าวเจ้าสีม่วงเข้ม เมล็ดเรียวยาว ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ สูงและมีคุณค่าทางโภชนาการโดยรวมดีเด่น 1 สายพันธุ์ในปี พ.ศ. 2548 ด้วยลักษณะที่เป็นข้าวเจ้าที่มีสีม่วงเข้มจนดำ จึงเป็นที่มาของการให้ชื่อพันธุ์ว่า‘ไรซ์เบอร์รี่’นั่นเอง

ลักษณะประจำพันธุ์

ความสูง 105-110 ซม.
อายุเก็บเกี่ยว 130 วัน
ผลผลิต 300-500 กก. / ไร่
% ข้าวกล้อง (Brown rice) 76 %
% ต้นข้าวหรือข้าวเต็มเมล็ด (head rice) 50 %
ความยาวของเมล็ด ข้าวเปลือก 11 ม.ม.ข้าวกล้อง 7.5 ม.ม.ข้าวขัด 7.0 ม.ม

คุณสมบัติทางโภชนาการ

ปริมาณ Amylose 15.6 %

อุณหภูมิแป้งสุก < 70 °C

ธาตุเหล็ก 13-18 mg/kg

ธาตุสังกะสี 31.9 mg/kg

โอเมกา-3 25.51 mg/100g

วิตามิน อี 678 ug /100g

โฟเลต 48.1 ug/100g

เบต้าแคโรทีน 63 ug/100g

โพลีฟีนอล 113.5 mg/100g

แทนนิน 89.33 mg/100g

แกมมา-โอไรซานอล 462 ug/g