เครื่องทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยการใช้กระแสไฟฟ้า
ปัจจุบันสาหร่ายพวงองุ่นสดได้รับความนิยมในการบริโภค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโซนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และจัดเป็นอาหารสุขภาพ มีคุณค่าทางอาหารสูง และยังอุดมไปด้วยแร่ธาตุ และวิตามินหลายชนิด รวมทั้งกรดไขมันในประเทศไทย การเลี้ยงสาหร่ายพวงองุ่นเริ่มขึ้นในปี พ.ศ.2536 โดยเป็นขยายผลจากงานวิจัยของศูนย์วิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงชายฝั่งเพชรบุรี กรมประมง จากเทคโนโลยีที่ถ่ายทอดและกลยุทธ์การตลาดที่ศูนย์วิจัยฯ ให้คำแนะนำ ทำให้การเลี้ยงสาหร่ายพวงองุ่นกลายเป็นอาชีพใหม่ที่สร้างรายได้ให้แก่เกษตรกรเป็นอย่างดี โดยมีการเลี้ยงมากในแถบจังหวัดเพชรบุรี
ขั้นตอนทำความสะอาดมีความสำคัญมาก โดยจะต้องสามารถกำจัดคราบโคลน ตลอดจนเชื้อโรคและสิ่งมีชีวิตต่างๆ ที่ติดมากับสาหร่าย วิธีทำความสะอาด ที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน (การใช้วิธี skimmer) ทำให้สาหร่ายช้ำ จากการศึกษา พบว่าเมื่อนำสาหร่ายที่ผ่านการล้างด้วยวิธีสกิมเมอร์ไปส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็คตรอน พบความเสียหายที่เกิดขึ้นชัดเจน ซึ่งจะส่งผลต่อการเก็บรักษา จึงจำเป็นต้องศึกษาหาวิธีการทำความสะอาดวิธีใหม่ที่ใช้เวลาสั้น และลดแรงกระแทกที่จะเกิดต่อสาหร่าย
ทางทีมจึงพัฒนาเครื่องทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยการใช้กระแสไฟฟ้าขึ้นมาก โดยใช้เวลาในการทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่น เป็นเวลา 3 นาที เมื่อเก็บรักษาเป็นเวลา 5 วัน พบว่า การทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยกระแสไฟฟ้าช่วยลดความเสียหายของเซลล์สาหร่ายพวงองุ่นและลดการคายน้ำ ส่งผลให้ร้อยละการสูญเสียน้ำหนัก ลักษณะการถ่ายภาพจากกล้องจุลทรรศน์สเตอริโอกำลังขนาด 1000 mm เห็นได้ชัดเจนว่าสาหร่ายพวงองุ่นยังคงเต่งน้ำ และมีพื้นผิวเรียบ นอกจากนี้ เมื่อเปรียบเทียบกับการทำความสะอาดวิธีดั้งเดิมด้วยสกิมเมอร์ พบว่า การทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยกระแสไฟฟ้า ช่วยลดเวลาในการทำความสะอาดด้วยสกิมเมอร์จาก 1-3 วัน เหลือเพียง 3 นาที และลดปริมาณน้ำทะเลที่ใช้ในการทำความสะอาด โดยเครื่องทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยการใช้กระแสไฟฟ้าขนาดเล็กซึ่งพัฒนาเป็นเครื่องต้นแบบ สามารถทำความสะอาดสาหร่ายองุ่นได้มากกว่า 12 กิโลกรัมต่อ 1 ชั่วโมง นอกจากนี้ เมื่อพิจารณาต้นทุนการผลิต การทำความสะอาดด้วยกระแสไฟฟ้าลดต้นทุนการทำความสะอาดต่อกิโลกรัมได้ถึงร้อยละ 20 เมื่อเปรียบเทียบกับการทำความสะอาดแบบดั้งเดิมด้วยสกิมเมอร์ นอกจากนี้ ค่าไฟฟ้าสำหรับการทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยไฟฟ้าถูกมาก คือ 0.01 บาท/กิโลกรัม ในขณะที่ ค่าไฟฟ้าสำหรับการทำความสะอาดสาหร่ายพวงองุ่นด้วยสกิมเมอร์คือ 0.15 บาท/กิโลกรัม
ขั้นตอนการทำความสะอาดเริ่มจากการเติมน้ำทะเลปริมาตร 60 ลิตร จากนั้นปรับศักย์ไฟฟ้า เปิดมอเตอร์สายพาน และนำสาหร่ายพวงองุ่นแบ่งใส่ช่องในสายพาย ช่องละ 200 กรัม แต่ละช่องเคลื่อนที่เป็นเวลา 3 นาที โดยกำลังผลิตในการทำความสะอาดสาหร่ายองุ่นสามารถทำได้มากกว่า 12 กิโลกรัมต่อ 1 ชั่วโมง ระหว่างการทำงาน สามารถกำจัดตะกอนที่เกิดได้ได้โดยการเติมน้ำ และให้ตะกอนระบายออกทางท่อด้านบนและด้านล่าง เมื่อเสร็จสิ้นการทำความสะอาดให้ปิดการทำงานของเครื่องกำเนิดไฟฟ้ากระแสตรงและมอเตอร์สายพาน และเปิดวาล์วเพื่อระบายน้ำออก จากนั้นใช้น้ำล้างทำความสะอาดอีกรอบก่อนผึ่งให้แห้ง
ผลงานวิจัยโดย
รศ.ดร ปิติยา กมลพัฒนะ
คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โทร. 0-2562-5020
ทุนสนับสนุนโครงการวิจัย : สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
รศ.ดร ปิติยา กมลพัฒนะ
✍ ผลิตสื่อโดย ฝ่ายเผยแพร่งานวิจัย
🌟 แนะนำ/ติชม https://forms.gle/e3MzPqrb2V9QE9Tp6