เครื่องสกัดสารออกฤทธิ์จากผลผลิตทางการเกษตร

การนำสารสกัดธรรมชาติจากพืชสมุนไพร หรือสารออกฤทธิ์จากวัสดุทางการเกษตร เพื่อนำไปใช้เป็นส่วนประกอบในอาหารเสริมหรือผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง ต้องคำนึงถึงวิธีการที่ได้สารสกัดที่มีคุณภาพมากที่สุด ทั้งในด้านการออกฤทธิ์ ความบริสุทธิ์ ภายใต้ต้นทุนที่เหมาะสม ในอดีตวิธีการสกัดมีความสามารถในการทําซ้ำต่ำ ใช้เวลานาน รวมถึงใช้ตัวทําละลายอินทรีย์ในปริมาณมาก ก่อให้เกิดปัญหาในการกําจัดซึ่งเป็นพิษต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม ยิ่งไปกว่านั้นวิธีการสกัดแบบดั้งเดิม เช่น การสกัดแบบซอกห์เลต (Soxhlet extraction) ที่ใช้ความร้อนเป็นเวลานานจะมีผลทําลายสารที่ไม่ทนความร้อนอีกด้วย

ผู้วิจัยพัฒนาเทคนิคการสกัดสาร โดยการพัฒนาเครื่องสกัดด้วยของเหลวความดันสูง (Pressurized Liquid Extraction, PLE) ที่มีความสะดวก รวดเร็ว มีกำลังการผลิตสูง ที่สำคัญยังเป็นเทคโนโลยีสีเขียวสามารถช่วยลดปริมาณการใช้ตัวทําละลายอินทรีย์ซึ่งเป็นพิษต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อมได้อย่างดี

หลักการทำงานของเครื่องสกัดดังกล่าวสามารถอธิบายได้ง่ายๆดังนี้
  1. ใส่ตัวอย่างที่ต้องการสกัดเข้าไปในเซลล์สกัด
  2. ใส่ตัวทำละลายอินทรีย์เข้าไปในเซลล์สกัดจนเต็ม
  3. ปิดเซลล์สกัดให้สนิท แล้วให้ความร้อนแก่เซลล์สกัด
  4. เมื่อตัวทำละลายอินทรีย์มีอุณหภูมิสูงขึ้น ความดันภายในเซลล์สกัดจะสูงขึ้นตาม
  5. การควบคุมอุณหภูมิและความดันของตัวทำละลายอินทรีย์ในเซลล์สกัดไว้ที่ตั้งแต่อุณหภูมิห้องไปจนถึง 200 องศาเซลเซียส และความดันอยู่ในช่วง 35-200 บาร์ เป็นเวลาตามต้องการ
  6. ลดอุณหภูมิของเซลล์สกัดลง และเปิดเซลล์สกัดเพื่อนำเอาสารสกัดที่ละลายอยู่ในตัวทำละลายอินทรีย์ออกมา

ติดต่อข้อมูลเพิ่มเติม
ผศ.ดร.เมธี สายศรีหยุด
ภาควิชาวิศวกรรมเคมี คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
E-mail: fengmts@ku.ac.th โทร. 085-322-2187

ผู้เรียบเรียง
น.ส.ทิสยา ทิศเสถียร
ฝ่ายเผยแพร่งานวิจัย สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่ง มก.
E-mail : rdityt@ku.ac.th