น้ำยาคงสภาพร่างนิ่มของสัตว์

นักวิจัย มก. พัฒนาสูตรน้ำยาชนิดใหม่เพื่อการคงสภาพร่างของสัตว์ให้อยู่ในสภาพธรรมชาติมากที่สุด ปลอดภัยกว่าการใช้ฟอร์มาลีน เพื่อนำไปใช้ในการเรียนการสอนหรือการฝึกอบรมทางสัตวแพทย์

ในปัจจุบัน การศึกษาโครงสร้างอวัยวะของร่างกายสัตว์ในการเรียนการสอนหรือฝึกอบรมทางสัตวแพทย์ มักใช้การฉีดน้ำยาคงสภาพร่างที่มีองค์ประกอบหลักของสารละลายฟอร์มาลีนและแอลกอฮอลล์เพื่อการคงสภาพร่างซึ่งสามารถป้องกันการเน่าและทำลายเชื้อแบคทีเรียในร่างของสัตว์นั้นด้วย แต่พบว่า ร่างที่ได้จากการเตรียมด้วยวิธีการดังกล่าวนี้ ทำให้เนื้อเยื่อมีลักษณะที่แห้ง และข้อต่อต่างๆจะติด ไม่สามารถหมุนได้ นอกจากนั้นสีของอวัยวะต่างๆจะเปลี่ยนไปจากเดิม  และที่สำคัญคือ ผลเสียจากไอระเหยของฟอร์มาลีนที่ระคายเคืองต่อทางเดินหายใจ เป็นอันตรายต่อสุขภาพของผู้ที่สัมผัส

ผศ.ดร.ศิริรักษ์ จันทครุ และทีมนักวิจัยจากคณะสัตวแพทย์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ประกอบด้วย ผศ.ดร.มนชนก วิจารสรณ์ ดร.เสรี กุญแจนาค ม.ล.นฤดี เกษมสันต์ และนางอภันตรี ด้วงเงิน จึงได้ทำการพัฒนาน้ำยาคงสภาพซากสูตรใหม่ที่มุ่งเน้นการลดปริมาณฟอร์มาลีนให้น้อยที่สุด หรือไม่ใช้ฟอร์มาลีนเลย โดยการแทนที่ฟอร์มาลีนด้วยแอลกอฮอล์ หรือสารละลายเกลือ น้ำยาคงสภาพซากสูตรใหม่นี้สามารถทำให้ร่างนิ่มและยังคงมีความยืดหยุ่น สามารถเก็บร่างให้อยู่ในสภาพนิ่มเป็นธรรมชาติได้มากเหมือนสัตว์ที่มีชีวิต สามารถคงสภาพร่างได้ดีเป็นระยะเวลานาน  น้ำยาสามารถซึมเข้าสู่เนื้อเยื่อได้ดี และที่สำคัญน้ำยาที่พัฒนาขึ้นนี้จะไม่มีกลิ่นฉุนและไอระเหยที่ระคายเคืองกับระบบทางเดินหายใจ

แม้ว่าในปัจจุบัน จะมีรายงานวิจัยหลายฉบับแสดงผลที่ดีของการพัฒนาและทดสอบสูตรน้ำยาคงสภาพร่าง ทั้งที่มีสัดส่วนฟอร์มาลีนต่ำหรือน้ำยาที่ไม่มีส่วนผสมของฟอร์มาลีนเป็นส่วนผสมในการเก็บรักษาร่างของมนุษย์หรือสัตว์  แต่สูตรน้ำยาเหล่านี้ยังไม่เหมาะสำหรับการนำมาใช้ในการเตรียมซากเพื่อการเรียนการสอนทางกายวิภาคศาสตร์ และการฝึกปฏิบัติทางสัตวแพทย์  ซึ่งต้องคำนึงถึงคุณสมบัติต่างๆของน้ำยาและวัตถุประสงค์การใช้งาน  เช่น การคงสภาพร่างนิ่มได้ดีและรักษาสภาพร่างไว้ได้เป็นระยะเวลานาน น้ำยาต้องไม่มีฤทธิ์กัดกร่อนหรือมีไอระเหยที่เป็นอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงาน สารเคมีที่เป็นส่วนประกอบของน้ำยาคงสภาพ จะต้องหาซื้อได้ง่ายและไม่มีข้อจำกัดทางกฎหมายในการซื้อ นอกจากนี้ วิธีการเตรียมน้ำยาต้องง่ายและไม่ซับซ้อน ทำให้สามารถเตรียมน้ำยาได้ในปริมาณมากๆ และมีค่าใช้จ่ายของสารเคมีที่ไม่สูง เพื่อให้สามารถนำไปใช้ในการคงสภาพร่างสัตว์ขนาดใหญ่ เช่น โค ม้า และสุกร เพื่อการเรียนการสอนได้ด้วย

ผลการทดสอบสูตรน้ำยาคงสภาพร่างนิ่มที่พัฒนาขึ้นจากส่วนประกอบหลักของสารละลายเกลือ แอลกอฮอล์และน้ำ มีคุณสมบัติที่สามารถตอบโจทย์ความต้องการใช้งานเพื่อการเรียนการสอน การฝึกอบรมทางด้านสัตวแพทย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อนำซากสัตว์ลงแช่ในน้ำยาคงสภาพชนิดสารละลายอิ่มตัวของเกลือนี้ พบว่า สามารถรักษาสภาพซากสัตว์ให้นิ่ม มีความยืดหยุ่นเหมือนสัตว์ที่ยังมีชีวิต ไม่มีกลิ่นสารเคมีที่ระคายเคืองระบบหายใจ  สามารถรักษาสภาพร่างไว้ได้เป็นเวลานาน และมีต้นทุนการผลิตที่ไม่สูงอีกด้วย

ขอขอบคุณที่ท่านเข้ามาอ่านบทความวิจัยนี้ และขอความกรุณาสละเวลาตอบแบบสอบถามการให้บริการข้อมูล เพื่อการปรับปรุงต่อไปด้วย จะขอบคุณยิ่ง  

คลิกที่นี่เพื่อตอบแบบสอบถาม—> https://goo.gl/forms/hcBXc1080pJmdUmF3

ผศ.ดร.ศิริรักษ์ จันทครุ

ที่มาข้อมูล   :    นิทรรศการงานวันเกษตรแฟร์ ประจำปี 2561 “เทคโนโลยีก้าวไกล พัฒนาเศรษฐกิจไทยไป 4.0” เจ้าของผลงาน : ผศ.ดร.ศิริรักษ์ จันทครุ ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผลิตสื่อเผยแพร่ : วันเพ็ญ นภาทิวาอำนวย ฝ่ายเผยแพร่งานวิจัย สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่ง มก. โทร. 02 561 1474 e-mail : rdiwan@ku.ac.th