สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ นิทรรศการ "ภูมิปัญญาไทยสู่ไฮเทค" ครั้งที่ 2

มะกอกโอลีฟ (Olive, Olea europaea L.) เป็นพืชอาหารที่สำคัญและมีคุณค่าพืชหนึ่ง
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตเมดิเตอร์เรเนียน ส่วนต่างๆของต้นมะกอกโอลีฟสามารถนำมาใช้ประโยชน์
ได้มากมาย ผลมะกอกโอลีฟใช้เป็นอาหารและใช้ผลิตน้ำมันมะกอกเพื่อบริโภคและเพื่อใช้ในอุตสาหกรรม
ต่างๆ เนื้อไม้ของมะกอกโอลีฟสามารถนำมาทำเป็นผลิตภัณฑ์แกะสลักและผลิตภัณฑ์เฟอร์นิเจอร์เนื่องจาก
มีลวดลายที่สวยงามและมีความแข็งแรง ใบมะกอกโอลีฟสามารถใช้ประกอบอาหารและใช้ในการบำบัด
รักษาทางการแพทย์

น้ำมันมะกอกโอลีฟจัดเป็นน้ำมันที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง เนื่องจากมีส่วนประกอบของสาร
cycloarthanol ซึ่งเป็นสารที่มีคุณสมบัติในการจับตัวกับโคเลสเตอรอลในวงจรการดูดซึมทำให้โคเลส
เตอรอลไม่ซึมเข้าสู่กระแสโลหิตนอกจากนี้ น้ำมันมะกอกโอลีฟยังช่วยลดปริมาณโคเลสเตอรอลที่ไม
่เป็นประโยชน์ (LDL) และช่วยเพิ่มปริมาณโคเลสเตอรอลที่เป็นประโยชน์ (HDL) จึงช่วยลดไขมันใน
เส้นเลือดและสามารถลดอัตราการเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจได้ การรับประทานน้ำมันมะกอกโอลีฟ
ช่วยเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรงและช่วยเสริมสร้างการเจริญเติบโตของสมอง นอกจากน้ น้ำมัน
มะกอกโอลีฟมีคุณสมบัติทนต่ออุณหภูมิสูงถึง 180 องศาเซลเซียสโดยไม่เปลี่ยนแปลงโครงสร้างที่ก่อ
ให้เกิดสาร ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ น้ำมันมะกอกโอลีฟจึงเหมาะอย่างยิ่งที่จะใช้ประกอบอาหาร

สำหรับประเทศไทยนั้นไม่ปรากฏรายงานว่าเคยมีการปลูกมะกอกโอลีฟมาก่อน อย่างไรก็ตาม
ประเทศไทยมีแนวโน้มนำเข้าน้ำมันมะกอกโอลีฟและผลิตภัณฑ์ต่างๆจากมะกอกโอลีฟมากขึ้นทุกปี โดย
ปัจจุบันมีมูลค่ากว่าปีละ 60 ล้านบาท แสดงให้เห็นว่าประชาชนให้ความสนใจดูแลสุขภาพของตนเอง
มากยิ่งขึ้น จึงเลือกบริโภคสิ่งที่มีคุณค่าต่อสุขภาพมากขึ้น

ในปี พ.ศ.2539 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ ได้พระราชทานแนวพระราชดำริให้มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ศึกษาความเป็นไป
ได้ในการปลูกมะกอกเพื่อการผลิตน้ำมันขึ้น มหาวิทยาลัยฯจึงได้สนองแนวพระราชดำริโดยได้จัดทำโครงการวิจัย "การปลูกพืชในกลุ่มมะกอกเพื่อการผลิต
ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนร่วมสนองพระราชดำริ ทั้งนี้ โดยมีโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา น้ำมัน" ขึ้น โดยมีหน่วยงานต่างๆเป็นหน่วยงานหลักที่
ประสานงานและสนับสนุนให้การดำเนินงานต่างๆรุดหน้าไปด้วยดี ดังนั้น หากสามารถพัฒนาการปลูกมะกอกโอลีฟขึ้นในประเทศไทยได้เป็นผลสำเร็จ
ก็จะเป็นการพัฒนาพืชเศรษฐกิจใหม่เพื่อพัฒนาการผลิตทั้งในระดับครัวเรือนและในระดับอุตสาหกรรม ซึ่งจะสามารถพัฒนาธุรกิจต่อไปเป็นธุรกิจขนาด
ใหญ่หลากหลายแขนงต่อไปได้ในอนาคต

การดำเนินงานและผลการศึกษาวิจัย
โครงการวิจัย "การปลูกพืชในกลุ่มมะกอกเพื่อการผลิตน้ำมัน"
ดำเนินการศึกษาวิจัยเพื่อให้ได้ข้อมูลพื้นฐานสำหรับประกอบการ
พิจารณาความเป็นไปได้ในการพัฒนาพืชเศรษฐกิจใหม่อย่างเป็นระบบ
โดยการศึกษาเปรียบเทียบพันธุกรรมต่างๆของมะกอกโอลีฟในสภาพ
แวดล้อมต่างๆ การศึกษาทางสัณฐานวิทยาและกายวิภาคของพืช การ
ศึกษาทางนิเวศสรีรวิทยาของพืช การศึกษาพัฒนาการออกดอกและติด
ผล ตลอดจนการพัฒนาฐานข้อมูลที่เป็นองค์ความรู้เกี่ยวกับมะกอกโอลีฟ
เพื่อเผยแพร่ต่อสาธารณะให้ได้รับความรู้ที่ถูกต้องอย่างแท้จริง

จากการศึกษาพบว่าพันธุ์มะกอกโอลีฟที่นำเข้ามาปลูกทดสอบภาย
ใต้สภาพแวดล้อมของประเทศไทยมีความแตกต่างกันทั้งในด้านสถาปัตย
ลักษณ์พืชหรือลักษณะเรือนพุ่มลักษณะภายนอกและโครงสร้างภายในของ
ใบและกิ่ง องค์ประกอบทางพฤกษเคมี การมีเกล็ดรูปโล่ปกคลุมบนกิ่งและ
ใบ การมีความหนาของชั้นไขมัน ซึ่งลักษณะต่างๆดังกล่าวอาจมีส่วนช่วย
ป้องกันการสูญเสียน้ำจากต้นและอาจสัมพันธ์กับความสามารถในการทน
แล้งที่ต่างกันของมะกอกโอลีฟแต่ละพันธุ์ นอกจากนี้ ความหนาของชั้น
พาลิเสดซึ่งมีปริมาณคลอโรฟิลล์อยู่แตกต่างกันอาจสัมพันธ์กับความสามารถ
และประสิทธิภาพในการสังเคราะห์แสงที่แตกต่างกันด้วย

มะกอกโอลีฟมีลักษณะเรือนพุ่มที่มีใบหนาแน่น เมื่อตัดแต่งเรือนพุ่ม
ให้โปร่งจึงช่วยให้การกระจายการรับแสงในเรือนพุ่มดีขึ้น จากการศึกษา
ความสามารถในการสังเคราะห์แสงพบว่าต้นมะกอกโอลีฟสามารถสังเคราะห์
แสงได้สูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณเรือนพุ่มรอบนอก ประกอบกับใบของ
มะกอกโอลีฟแสดงการบิดหมุนใบตามการเปลี่ยนแปลงทิศทางของดวงอาทิตย์
(Heliotropism) จึงอาจเป็นกลไกหนึ่งของมะกอกโอลีฟที่พยายามปรับตัวให้เข้า
กับสภาพแวดล้อมของไทย

ดังนั้น มะกอกโอลีฟจึงยังเป็นพืชใหม่ที่ต้องมีการสร้างองค์ความรู้ในทุก
ด้านและทุกสาขาอย่างละเอียดและต่อเนื่อง การศึกษาวิจัยเกี่ยวกับมะกอกโอลีฟ
จึงต้องเป็นโครงการวิจัยระยะยาวและต้องอาศัยความร่วมมือด้านต่างๆอย่าง
จริงจัง ซึ่งหากพิจารณาถึงความเป็นไปได้ในการผลิตเชิงพาณิชย์เพื่อเป็นพืช
เศรษฐกิจใหม่ในอนาคตให้แก่เกษตรกร ก็จำเป็นต้องพิจารณาองค์ประกอบ
และปัจจัยต่างๆอย่างรอบคอบทุกด้านไปพร้อมกัน ก่อนจะพัฒนาไปสู่การผลิต
ทั้งในระดับครัวเรือนและระดับอุตสาหกรรมในอนาคต

จากการศึกษาสังเกตการออกดอกและการติดผลของมะกอกโอลีฟที่
ปลูกในประเทศไทย พบว่าเริ่มมีการออกดอกและติดผลแล้วแต่ดอกและผลได้
หลุ ดร่วงไปในเวลาต่อมา ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีการศึกษาสรีรวิทยาและ
พัฒนาการของผลอย่างใกล้ชิดต่อไป อย่างไรก็ตามเมื่อศึกษาผลจากต้น
มะกอกโอลีฟต่างประเทศที่พัฒนาขึ้นภายใต้สภาพ แวดล้อมของประเทศ
ไทย พบว่าผลมะกอกโอลีฟสามารถเจริญเติบโตอย่างปกติเช่นเดียวกับใน
ต่างประเทศ ทั้งในด้านความยาวและเส้นผ่าศูนย์กลางของผล โดยมีอัตรา
การเจริญแตกต่างกันแล้วแต่พันธุ์ อย่างไรก็ตาม พันธุ์มะกอกโอลีฟที่นำ
เข้ามาศึกษาทดสอบยังมีอยู่น้อย จึงควรมีการนำพันธุกรรมที่แตกต่างกัน
มาปลูกศึกษาทดสอบให้มากยิ่งขึ้นในแหล่งปลูกต่างๆ เพื่อให้มีข้อมูลที่ถูก
ต้อง และชัดเจนก่อนนำไปสู่การวิเคราะห์ความ เป็นไปได้อย่างแท้จริง
ในการปลูกมะกอกโอลีฟในประเทศ ไทยและในภูมิภาคเขตร้อนชื้น