ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2531
กลุ่มสาขาปรัชญา (ด้านประวัติศาสตร์ และโบราณคดี)
จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ

................................................................................................................................................

คำประกาศเกียรติคุณ

ด้วยคณะกรรมการบริหารสภาวิจัยแห่งชาติ ในการประชุมครั้งที่ 12/2530 เมื่อวันที่ 24 ธันวาคม 2530 ได้พิจารณาเห็นว่า นายประเสริฐ ณ นคร ปัจจุบันเป็นข้าราชการบำนาญ ราชบัณฑิตสาขาประวัติศาสตร์ เป็นนักวิจัยที่ได้อุทิศตนให้กับการวิจัยในกลุ่มสาขาปรัชญา ด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดี อย่างต่อเนื่องมากกว่า 30 ปี มีผลงานวิจัยที่มีคุณค่าทางวิชาการและคุณภาพสูง แสดงความคิดริเริ่มในการศึกษาประวัติศาสตร์สุโขทัยด้วยการอ่านจารึก ยังผลให้มีการตีความการเปลี่ยนแปลงข้อสรุปตามหลักฐานที่ค้นพบใหม่และให้ความกระจ่างชัดในประเด็นต่างๆ ที่เป็นข้อสันนิษฐานมาแต่เดิมและยังไม่มีข้อยุติ ผลงานวิจัยดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ทั้งในประเทศและต่างประเทศเป็นที่ยอมรับและอ้างอิงในวงวิชาการอย่างกว้างขวางทั่วโลก นับเป็นแรงกระตุ้นให้ผู้สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ไทยมุ่งมั่นที่จะค้นคว้าศึกษาวิจัยตามแนวทางที่ได้บุกเบิกริเริ่มไว้ ด้วยผลงานวิจัยที่ดีเด่นนี้จึงทำให้ นายประเสริฐ ณ นคร ได้รับเกียรติและการยกย่องจากสถาบันต่างๆ อาทิ ได้รับเชิญเป็นสมาชิกสมาคมซิกมาซาย ได้รับปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ทางประวัติศาสตร์จากมหาวิทยาลัยต่างๆ เป็นกรรมการชำระประวัติศาสตร์ประเทศไทย ราชบัณฑิตสาขาประวัติศาสตร์ และเป็นกรรมการหน่วยงานอื่นๆ อีกมากมาย นอกจากนี้ยังได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญการอ่านศิลาจารึกเพียงไม่กี่ท่านของกรมศิลปากร ซึ่งได้ถ่ายทอดวิชาความรู้แก่ศิษย์และผู้สนใจศึกษาอย่างไม่ปิดบัง
นายประเสริฐ ณ นคร เป็นนักวิจัยที่มีความวิริยะ อุตสาหะในการค้นคว้าหาความรู้และถ่ายทอดความรู้นี้ให้แก่ผู้อื่น พร้อมที่จะแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็น รับฟังข้อวิจารณ์ของผู้อื่นด้วยจิตใจกว้างขวาง มีความสุขุมเยือกเย็น มีคุณธรรมสูง ไม่ยกตนข่มท่าน เป็นผู้มีคุณธรรมและจริยธรรม สมควรเป็นแบบอย่างที่ดีแก่นักวิจัยรุ่นหลังต่อไป คณะกรรมการบริหารสภาบันวิจัยแห่งชาติ จึงมีมติให้ประกาศเกียรติคุณ นายประเสริฐ ณ นคร เป็นนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2531 ในกลุ่มสาขาปรัชญา (ด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดี)






ประวัติส่วนตัว
เกิดวันที่ 21 มีนาคม 2461 ที่ตำบลในเวียง อ.เมือง จ.แพร่ สำเร็จชั้นมัธยมศึกษาจากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ได้รับปริญญาวิศวกรรมการเกษตร จากมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ ในปี 2481 ปริญญาธรรมศาสตร์บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในปี 2486 ปริญญาโท และปริญญาเอกทางวิชาสถิติ และผสมพันธุ์พืชจากมหาวิทยาลัยคอร์แนลร์ สหรัฐอเมริกา ในปี 2496 และ 2500 ตามลำดับ และได้รับประกาศนียบัตรจากวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร ในปี 2512 สมรสกับนางเยาวลักษณ์ (ลีละชาติ) มีบุตร ชื่อนายปิยพร ณ นคร และสมรสกับ นางสมทรง (โหตรกิตย์) มีบุตรชื่อนางสาวเสมอใจ ณ นคร

ประวัติการทำงาน
รับราชการเป็นนักเกษตรผู้ช่วยโท แผนกปฐพีวิทยา และอาจารย์วิทยาลัยเกษตร บางเขน กรมเกษตรและการประมง ในปี 2482 เป็นอาจารย์โทแผนกวิศวกรรม คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในปี 2487 ได้รับโปรดเกล้าฯ เป็นศาสตราจารย์ ในปี 2503 เป็นรองอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในปี 2507 และเป็นปลัดทบวงมหาวิทยาลัย ในปี 2515 จนเกษียณอายุ นอกจากนี้ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ได้ดำรงตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และนายกสภาสถาบันเทคโนโลยีการเกษตรแม่โจ้ ด้วย
นอกจากงานประจำที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์แล้ว ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ยังได้ช่วยงานของหน่วยงานอื่น เช่น เป็นกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของสภามหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ และลาดกระบัง เป็นราชบัณฑิตสาขาประวัติศาสตร์ กรรมการชำระประวัติศาสตร์ประเทศไทย กรรมการจัดการเอกสารทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี และกรรมการจัดทำสารานุกรมประวัติศาสตร์ไทยของราชบัณฑิตยสถาน



ผลงานวิจัยโดยสรุป
ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร เป็นนักวิจัยที่สนใจทางด้านปรัชญา ประวัติศาสตร์และโบราณคดี มีผลงานวิจัยที่ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ทั้งในประเทศและต่างประเทศ เป็นที่ยอมรับและอ้างถึงในวงวิชาการอย่างกว้างขวาง เช่น การชำระประวัติศาสตร์สุโขทัย ถิ่นเดิมและตระกูลภาษาไทย หลักการสอบค้นเมืองสมัยสุโขทัย การแบ่งกลุ่มไทยตามตัวหนังสือ พจนานุกรมไทยอาหม ตัวอักษรไทยในลานนา ที่มาของอักษรไทยล้านนาและไทยลื้อ นอกจากนี้ ยังมีผลงานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสารทั้งภายในและต่างประเทศ ไม่ต่ำกว่า 100 เรื่อง