เครื่องอัดฟางหมักสำหรับการเพาะเห็ดในถุงพลาสติก
Fermented Straw Compressing Machine for Mushroom Nursery
 ................................................................................................................................................
 เสกสรร สีหวงษ์ และ กิตติเดช โพธิ์นิยม
ฝ่ายเครื่องจักรกลการเกษตรแห่งชาติ สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

         ปัจจุบันการเพาะเห็ดในถุงพลาสติก เกษตรกร
จะใช้ขี้เลื่อยที่ได้จากไม้เนื้ออ่อน  เช่น   ไม้ยางพารา
ไม้จามจุรี ไม้มะม่วง ฯลฯ เป็นวัตถุดิบหลักในการเพาะ
โดยเฉพาะขี้เลื่อยที่ได้จากไม้ยางพารา เกษตรกรจะ
นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย   เพราะมีในปริมาณที่มาก
ซึ่งขี้เลื่อยไม้ยางพารานี้จะมีมากในพื้นที่ภาคใต้และ
ภาคตะวันออกของประเทศ   แต่เกษตรกรที่ประกอบ
อาชีพเพาะเห็ดในถุงพลาสติกและใช้วัตถุดิบขี้เลื่อย
ไม้ยางพารานี้จะอยู่บริเวณภาคกลาง   ภาคเหนือและ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นส่วนใหญ่   ซึ่งจะต้อง
เสีย ค่าใช้จ่ายสูงมากในการซื้อและขนย้ายขี้เลื่อย
ไปยังแหล่งผลิตเห็ดต่าง ๆ  ในสภาพพื้นที่การเกษตร
ส่วนใหญ่ของประเทศ   เกษตรกรประกอบอาชีพใน
การทำนาข้าว     ซึ่งมีพื้นที่ปลูกข้าวทั่วประเทศในปี
เพาะปลูก 2537/2538 ประมาณ 60.7  ล้านไร ่ และ
สามารถผลิตข้าวเปลือกได้ถึง  21.1  ล้านตัน  แสดง
ให้เห็นว่า   ผลพลอยได้จากการทำนาส่วนใหญ่คือ
ฟางข้าวมีเป็นจำนวนมากที่จะสามารถนำไปใช้
ประโยชน์ด้านต่าง ๆ  ได้  เช่น  ใช้เป็นอาหารสัตว์
ทำปุ๋ยหมัก  เพาะเห็ ด เป็นต้น  จากการสำรวจและ
ศึกษาพบว่า ปัจจุบันเกษตรกรที่ใช้   ฟางข้าวเป็น

  วัตถุดิบหลักในการเพาะเห็ดจะอยู่บริเวณภาค
กลาง โดยจะทำการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือนและ
กลางแจ้ง ซึ่งมีกรรมวิธีในการทำที่ไม่ยุ่งยาก
สามารถทำได้โดยง่าย และเกษตรกรจะนิยมทำ
กันหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยวข้าวเพื่อเป็นการเสริม
รายได้ให้กับครอบครัว ในพื้นที่ทางภาคเหนือ
เช่น เชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย เป็นต้น เกษตรกร
ก็ใช้ฟางข้าวเป็นวัตถุดิบหลักในการเพาะเห็ดเช่น
กันแต่จะเพาะในถุงพลาสติก เพราะ ฟางข้าวจะหา
ได้ง่ายและมีมากในท้องถิ่น แต่เกษตรกรจะต้อง
ทำการสับฟางข้าวให้มีขนาดสั้นลง 4 - 6 นิ้ว แล้ว
นำมาผสมกับอาหารเสริมต่าง ๆ หมักทิ้งไว้ 8 - 10
วัน จึงนำมาบรรจุอัดลงถุงพลาสติกสำหรับเพาะ
เห็ดด้วยมือ เพื่อให้ได้ความแน่นตามที่ต้องการ
ซึ่งการบรรจุอัดฟางหมักด้วยมือ ในแต่ละถุงต้อง
ใช้เวลาและ แรงงานเป็นจำนวนมาก ถึงจะได้
ฟางหมักอัดถุงตามจำนวนที่ต้องการและในการ
ทำงานทุกครั้งเกษตรกรจะเกิดความเมื่อยล้าใน
การทำงานเป็นอย่างมากและประสิทธิภาพในการ
ทำงานจะต่ำ


      สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตร
ศาสตร์ โดยฝ่ายเครื่องจักรกลการเกษตร แห่งชาติ
วิทยาเขตกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม จึงได้ทำการ
พัฒนาเครื่องอัดฟางหมักสำหรับการเพาะเห็ดในถุง
พลาสติกขึ้น เพื่อช่วยแบ่งเบาภาระด้านแรงงานและ
ลดขั้นตอนในการทำงานของเกษตรกรที่ใช้ฟางข้าว
เป็นวัตถุดิบหลักในการเพาะเห็ดในถุงพลาสติกลง
ซึ่งจะทำให้ประสิทธิภาพในการทำงานสูง และทำงาน
ด้วยความสะดวกสบายยิ่งขึ้น
ความสามารถในการทำงาน
       เครื่องอัดฟางหมักสำหรับการเพาะเห็ดในถุงพลาสติก
ในหนึ่งเครื่องจะมี 2 ชุดกระบอกอัดสามารถอัดฟางหมักได้ 2
ถุง/นาที/คน (120 ถุง/ชม./คน) ฟางที่อัดได้มีความหนาแน่น
0.549 กรัมต่อ ลูกบาศก์เซนติเมตร และแรงงานที่ใช้ในการ
เหยียบอัด 17 กิโลกรัม-แรง ตัวเครื่องมีน้ำหนัก 46 กิโลกรัม
การบำรุงรักษา
       เครื่องอัดฟางหมักสำหรับการเพาะเห็ดในถุงพลาสติก
จะมีโครงสร้างส่วนประกอบไม่ซับซ้อน การใช้งานและบำรุง
รักษาง่าย เพียงแต่ทำความสะอาดหลังการใช้งาน และหยอด
น้ำมันหล่อลื่นตามจุดหมุนต่าง ๆ ก็เพียงพอแล้ว

  

ข้อควรระวังในการใช้งาน
       เครื่องอัดฟางหมักสำหรับการเพาะเห็ดในถุงพลาสติก
กระบอกอัดวัสดุจะใช้กับถุงพลาสติกทนความร้อนสำหรับการ
เพาะเห็ดขนาด 7 x 13 นิ้วเท่านั้น

รางวัลเกียรติยศ
เครื่องอัดฟางหมักสำหรับการเพาะเห็ดในถุงพลาสติก ได้รับ
     1. รางวัลชมเชย ในการประกวดสิ่งประดิษฐ์คิดค้นทาง
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีด้านเครื่องจักรกลเพื่อการเกษตร
และสิ่งแวดล้อมการเกษตร ประจำปี 2540 จากกระทรวงวิทยา-
ศาสตร์เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อมร่วมกับมูลนิธิธนาคารกรุงเทพ
     2. รางวัลชมเชย สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เนื่องใน
โอกาสครบรอบการสถาปนา ปีที่ 20 สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่ง
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จัดโดยสถาบันวิจัยและพัฒนาแห่ง
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในวันที่ 2 ตุลาคม 2541 ณ โรงแรม
เซ็นทรัลพลาซ่า ลาดพร้าว กรุงเทพฯ