ขนมจีนเป็นอาหารเส้นที่นิยมบริโภคทั้งชาวไทยและชาว
ต่างชาติ โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชีย เนื่องจากขนมจีนมีอายุการ
เก็บรักษาสั้นเพียง 1-2 วัน ที่อุณหภูมิห้องปกติ จึงไม่สามารถเก็บ
รักษาและส่งจำหน่ายไปยังพื้นที่ที่อยู่ห่างไกลหรือส่งออกไปต่าง
ประเทศ ด้วยเหตุนี้คณะทำการวิจัยจึงมีแนวความคิดที่จะพัฒนา
ผลิตภัณฑ์ขนมจีนแห้งกึ่งสำเร็จรูปเพื่อช่วยถนอมรักษาผลิตภัณฑ์
ให้สามารถเก็บรักษาได้นาน มีน้ำหนักเบา สะดวกในการขนส่ง
และเก็บรักษา เป็นเสบียงในการเดินทางไกล เดินทางไปต่าง
ประเทศ หรือส่งออกไปต่างประเทศ เพื่อให้คนไทยในต่างแดน
และชาวต่างชาติที่ชอบรับประทานอาหารไทยสามารถรับประทาน
เส้นขนม จีนแท้ที่มี เอกลักษณ์ร่วมกับน้ำแกงหรือน้ำยาหรือรูป
แบบอื่นๆ อีกมากมาย โดยการต้มในน้ำเดือดประมาณ 8-10 นาที
ซึ่งจะช่วย ให้ผู้บริโภคมีความสะดวกที่จะรับประทานขนมจีนได
้ตลอดเวลา และมีความมั่นใจทางด้านสุขอนามัยและความปลอด-
ภัยนอกจากนี้ผลิตภัณฑ์เส้นขนมจีนแห้งสามารถเก็บรักษาที่
อุณหภูมิห้องปกติได้เป็นเวลานานหลายปีนอกจากการพัฒนา
ผลิตภัณฑ์ขนมจีนแห้งที่มีคุณภาพและเป็นที่ยอมรับของผู้บริโภค
แล้วยังได้ออกแบบบรรจุภัณฑ์สำหรับการจำหน่ายและส่งออกเส้น
ขนมจีนแห้งเพื่อช่วยในการส่งเสริมการขายอีกด้วย

        จากการทดลองผลิตเส้นขนมจีนสดด้วยกรรมวิธีดั้งเดิมซึ่ง
ใช้วิธีการโรยเส้นในน้ำเดือด แล้วทำแห้งเส้นขนมจีนโดยการ
อบแห้งและตากแดด พบปัญหา ด้านการผลิตในเรื่องของการ
แยกเส้นไม่ให้เกาะติดกัน และด้านคุณภาพของเส้นขนมจีนแห้ง
ตั้งแต่ลักษณะปรากฏไม่สวยงาม เส้นเกาะติดกัน และเส้นหงิกงอ

ไม่สวย มีสีขาวคล้ำอมเหลือง เมื่อคืนรูปพบปัญหาเส้นขาด เส้น
แข็งคล้ายเส้นหมี่ เส้นเกาะติดกัน ใช้เวลาการคืนรูปนาน จึงได้
พัฒนาวิธีการผลิตเส้นขนมจีนกึ่งสำเร็จรูปแบบใหม่ เพื่อให้ได้
เส้นขนมจีนที่มีคุณภาพ และเป็นที่ยอมรับของผู้บริโภค กรรมวิธี
การผลิตเส้นขนมจีนแบบใหม่ที่เหมาะสมได้แก่ การทำความ
สะอาดปลายข้าวเจ้า การแช่และหมักข้าว การบดข้าวพร้อมน้ำจน
ได้น้ำแป้ง กรองแป้ง ผสมแป้งและน้ำในปริมาณที่เหมาะสม
นึ่งแป้งให้สุก นวดผสม ขึ้นรูปเส้นขนมจีนและจัดรูปร่างเส้นเป็น
เส้นตรงหรือก้อนสี่เหลี่ยมและการอบแห้งพันธุ์ข้าวที่เหมาะสมใน
การทำเส้นขนมจีน ได้แก่ พันธุ์ข้าวที่มีปริมาณ แอมิโลสสูงกว่า 25%
เช่น ข้าวพันธุ์เหลือง11 พันธุ์พลายงาม พันธุ์เสาไห้ พันธุ์กอเดียว
และพันธุ์ชัยนาท การหมักข้าวจะทำให้เส้นขนมจีนมีความเหนียว
นุ่มและใสมากขึ้น ขนมจีนชนิดเส้นตรงจะใช้เวลา 60 นาที ส่วน
ขนมจีนก้อนสี่เหลี่ยมจะอบที่อุณหภูมิ 75C นาน 2 ชั่วโมงแล้วอบ
แห้งที่อุณหภูมิ 50 C นาน 9 ชั่วโมง เมื่อต้องการบริโภคเส้น
ขนมจีนเส้นตรง จะคืนรูปโดยแช่ขนมจีนแห้งในน้ำ 5 นาทีแล้วต้ม
ในน้ำเดือน นาน 5 นาที สำหรับการบริโภคขนมจีนก้อนสี่เหลี่ยม
จะคืนรูปโดยแช่ก้อนขนมจีนในน้ำนาน 5 นาที แล้วต้มในน้ำเดือด
นาน 10 นาที

             การออกแบบบรรจุภัณฑ์ขนมจีนแห้งกึ่งสำเร็จรูป ซึ่งมีลักษณะที่เปราะและแตกง่าย จึงต้องคำนึงถึงความแข็งแรงสามารถป้องกัน
การแตก หักของเส้นขนมจีน และสะดวกในการนำออกมาบริโภค และมีสีสันสวยงามเกิดความน่าสนใจ สื่อความหมายและให้ข้อมูลต่างๆ
เกี่ยวกับการบริโภคได้อย่างถูกต้อง บรรจุภัณฑ์ที่ออกแบบมี 2 ส่วน คือบรรจุภัณฑ์ชั้นในลักษณะเป็นซองพลาสติกใช้ฟิล์ม OPP/LLDPE
เพื่อป้องกันการซึมผ่านของไอน้ำ และบรรจุภัณฑ์ชั้นนอกมีลักษณะเป็นกล่องกระดาษที่มีคุณสมบัติป้องกันผลิตภัณฑ์ภายในจากการเสีย
หาย แตกหักของเส้นขนมจีนแห้ง สามารถป้องกันผลิตภัณฑ์จากแรงกดทับ จากการวางเรียงซ้อนและการสั่นสะเทือนจากการขนส่ง จึง
พิจารณาเลือกใช้กระดาษดูเพลกซ์ หน้าขาวหลังเทา ความหนา 420 แกรม (0.53 มม.)การออกแบบด้านกราฟฟิกเน้นให้ผู้บริโภคทราบ
ถึงลักษณะของผลิตภัณฑ์ โดยแสดงด้วยรูปภาพจริง ทำให้ผู้บริโภคเห็นได้ชัดเจน มีข้อมูลตามกฎหมายบังคับ และออกแบบตัวอักษรให้
อ่านง่ายสะดุดตา ข้อแนะนำในการบริโภคใช้ภาพเหมือนพร้อมกับการใช้สีสัน ที่สื่อถึงความน่ารับประทาน รวมทั้งตั้งชื่อตราสินค้าว่า
สายทิพ เพราะขนมจีนมีลักษณะเป็นเส้นยาวเป็นสาย

             สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้ยื่นคำขอรับสิทธิบัตรกรรมวิธีการผลิตเส้นขนมจีนกึ่งสำเร็จรูปไว้กับ
กรมทรัพย์สินทางปัญญา เมื่อเดือนตุลาคม 2544 และจะทำการถ่ายทอดเทคโนโลยีต่อไป
การผลิตเส้นขนมจีนอบแห้ง
ปลายข้าวสำหรับทำขนมจีน

แช่น้ำหมักไว้

นำไปเข้าเครื่องโม่

เข้าเครื่องเหวี่ยงแยกน้ำ

แป้งที่ได้จากการเหวี่ยง

นำแป้งที่ได้ไปนึ่ง

นำแป้งไปเข้าเครื่องนวดผสมให้เข้ากัน

นำไปเข้าเครื่อง Hydrolic เพื่อแยกเส้น

แยกเส้นที่ได้แล้วแขวนไว้

นำเส้นลง Block เพื่อเข้าเครื่องอบ

เครื่องที่ใช้ในการอบเส้น

ขนมจีนแบบเส้นตรงที่ได้

นำไปเป่าแป้งมันก่อนบรรจุ
แช่น้ำหมักไว้
เข้าเครื่องเหวี่ยงแยกน้ำ
แป้งที่ได้จากการเหวี่ยง
นำแป้งที่ได้ไปนึ่ง
นำเข้าเครื่อง Hydorlic
เพื่อแยกเส้น
เครื่องที่ใช้ในการอบเส้น
ขนมจีนแบบเส้นตรงที่ได้
เป่าแป้งมันก่อนบรรจุ

สิริชัย ส่งเสริมพงษ์, อรอนงค์ นัยวิกุล, สุพัณณี วรกิตสิทธิสาธร,และ วราภา มหากาญจนกุล
คณะอุตสาหกรรมเกษตร
พัชรี ตั้งตระกูล
สถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหาร
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์