ความชุกของการตรวจพบการติดปรสิต Trichinella spiralis  ในสุกรภาคเหนือของประเทศไทย
Prevalence of Trichinella spiralis infection in swine in the north part of Thailand

       
          

          ในปัจจุบันถึงแม้การเลี้ยงสัตว์ในประเทศไทยจะมีการพัฒนาทางด้านการจัดการสุขาภิบาลที่ดีขึ้น  รวมถึงการวางโปรแกรมการถ่ายพยาธิอย่างสม่ำเสมอ  แต่โรคปรสิตที่ติดจากสัตว์สู่คนยังคงเป็นปัญหาที่สำคัญทางสาธารณสุข  ทั้งนี้เนื่องจากปัจจัยหลายด้านอาทิเช่น  ผู้บริโภคบางกลุ่มยังนิยมการบริโภคเนื้อสัตว์ที่ดิบหรือดิบ ๆ สุก ๆ อยู่  เช่น  ลาบดิบ  หลู้  ก้อย  แหนม  โดยเฉพาะประชากรทางภาคเหนือของประเทศไทย  ทำให้มีโอกาสเสี่ยงต่อการติดโรคปรสิตบางชนิด  เช่น  Trichinosis เป็นต้น โดยโรค Trichinosis เกิดจากพยาธิ  Trichinella spiralis  มีสุกรเป็นโฮสต์กึ่งกลางที่สำคัญตัวหนึ่ง  ซึ่งจะมีการสร้างถุงซีสต์ของปรสิตไว้ในกล้ามเนื้อของสุกรและติดต่อไปยังผู้ที่บริโภคเนื้อสุกรที่ปรุงไม่สุกหรือสุก ๆ ดิบ ๆ เมื่อมีการติดปรสิตแล้วอาจจะไม่แสดงอาการหรือแสดงอาการอย่างรุนแรงจนถึงเสียชีวิตได้ซึ่งในรายที่ไม่แสดงอาการนั้นจะส่งผลให้ไม่มีการรายงานถึงการระบาดของโรคดังกล่าวและเกิดการละเลยในการควบคุมและป้องกันโรค  อย่างไรก็ตามที่ผ่านมาพบรายงานผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง  โดยในปี 2550 ที่ผ่านมาพบผู้ป่วยโรค Trichinosis ทั้งหมด 80 ราย ในจำนวนนี้เป็นผู้ป่วยที่อยู่ในเขตภาคเหนือของประเทศไทย 63 รายและพบผู้ป่วยในจังหวัดเชียงรายมากที่สุดคือ 34 ราย 
           จากเหตุผลดังกล่าวจึงมีความจำเป็นที่ต้องมีการศึกษาถึงความชุกของการติดเชื้อปรสิตของสัตว์ที่มีการนำเนื้อมาบริโภคอย่างสม่ำเสมอ  โดยในการศึกษาครั้งนี้ได้ทำการศึกษาหาความชุกของปรสิตในเนื้อสุกรทางภาคเหนือของประเทศไทย  โดยการตรวจหาตัวอ่อนของปรสิตในกล้ามเนื้อสุกรด้วยวิธีการย่อยกล้ามเนื้อด้วยน้ำย่อยเปปซินเทียม (digestion method)  เพื่อให้ทราบถึงสภาวะการระบาดของโรคอันจะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนสำหรับการควบคุมและป้องกันโรคต่อไป  นอกจากนี้ผลที่ได้จะยังเป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงการพัฒนางานทางด้านปศุสัตว์ทั้งในเชิงการให้ความรู้และในภาคปฏิบัติในพื้นที่ที่ได้ทำการศึกษาว่ามีการพัฒนาอย่างถูกต้องและต่อเนื่องมากน้อยเพียงใด

อุปกรณ์และวิธีการ
          การเก็บตัวอย่าง : ทำการสุ่มเก็บตัวอย่าง กล้ามเนื้อกระบังลมของสุกรจำนวนทั้งหมด 156 ตัวอย่างจากโรงฆ่าสัตว์ใน 5 จังหวัดภาคเหนือของประเทศไทย ได้แก่ เชียงใหม่ เชียงราย ลำพูน สุโขทัยและพิษณุโลก เป็นจำนวน 51, 58, 3, 15 และ29 ตัวอย่างตามลำดับ ทำการเก็บรักษาตัวอย่างที่ 4 องศาเซลเซียส และส่งตัวอย่างตรวจ ณ กลุ่มสาขาวิชาปรสิตวิทยาและพยาธิคลินิกทางสัตวแพทย์ ภาควิชาเทคนิคการสัตวแพทย์ คณะเทคนิคการสัตวแพทย์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

          วิธีการทดลอง : ทำการตรวจด้วยวิธีการย่อยกล้ามเนื้อ (digestion method) ด้วยน้ำย่อยเปปซินเทียม 1 % และนำตะกอนที่ได้ส่องตรวจหาตัวอ่อนปรสิตภายใต้กล้องสเตอริโอสโคป

สรุปและอภิปรายผลการทดลอง
          ผลจากการตรวจตัวอย่างทั้งหมด 156 ตัวอย่างซึ่งแสดงไว้ในตารางที่ 1 พบว่าไม่เจอตัวอ่อนของปรสิตในกล้ามเนื้อสุกร

ตารางที่ 1 แสดงผลการตรวจตัวอย่างกล้ามเนื้อกระบังลมด้วยวิธีการย่อยกล้ามเนื้อ

จังหวัด

จำนวนตัวอย่าง

ผลการตรวจ
ตัวอย่างที่ให้ผลบวก/ทั้งหมด (%)

เชียงราย

58

0/58 (0)

เชียงใหม่

51

0/51 (0)

พิษณุโลก

29

0/29 (0)

สุโขทัย

15

0/15 (0)

ลำพูน

3

0/3 (0)

รวม

156

0/156 (0)

          ทั้งนี้เนื่องจากกลุ่มสุกรที่ไปสุ่มตรวจอาจจะเป็นสุกรที่มีระบบการจัดการเลี้ยงดูที่ดี ทำให้สุกรมีโอกาสติดปรสิตชนิดนี้ต่ำ ต่างจากสุกรของชาวบ้านหรือชาวเขาที่มีการเลี้ยงแบบหลังบ้านและไม่มีการจัดการที่ดี ซึ่งสุกรมีโอกาสติดปรสิตชนิดนี้สูงกว่า ดังจะเห็นได้จากผู้ป่วยโรค Trichinosis จะมีประวัติการบริโภคเนื้อสุกรแบบสุก ๆ ดิบ ๆ และเป็นเนื้อสุกรของชาวบ้านหรือชาวเขาซึ่งมีราคาถูก

  
คณะผู้วิจัย :
วนัท ศรีเจริญ1, นรพล เอกภพณรงค์2,ดาทัต เกียรติเวชไพศาล2, ศิริขวัญ มีลาภไพบูลย์2และ นภัสกรณ์ ไชยปรีชาวิทย์2
หน่วยงาน:
1์ คณะเทคนิคการสัตวแพทย์
2 นิสิตชั้นปีที่ 4 คณะเทคนิคการสัตวแพทย์
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์