ความหลากหลายของไม้ประดับ:อโกลนีมาจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
Variation and mutation of foliage plant  : Aglonema derived from  tissue culture technique

         

              อโกลนีมา (Aglaonema) จัดเป็นไม้ใบประดับที่มีความงดงาม แปลกใหม่ และไม่ซ้ำกัน เป็นที่ดึงดูดความสนใจของลูกค้า ทำให้มีราคาแพง และได้รับความนิยมจากตลาดทั้งไทยและต่างประเทศมากจนได้รับสมญานามว่า “ราชาแห่งไม้ประดับ” ตลาดหลักอยู่ที่อินโดนีเซีย อโกลนีมาสามารถวางประดับได้ทั้งในและนอก อาคาร เช่น เขียวหมื่นปี เงินมาก ขันหมากราชา ใช้เป็นไม้มงคล ไม้หายาก เช่น บัลลังค์ทอง บัลลังค์เพชร พูนทรัพย์ กวักทองคำ ศรีปราชญ์     หรือใช้ใบประกอบการจัดดอกไม้ เช่น โพธิ์สัตว์ก้านยาว เจ้าเมืองราชนอกจากนี้สามารถช่วยลดมลพิษภายในอาคาร คือ ช่วยดูดก๊าซฟอร์มาลดีไฮด์

 
 

รูปที่  1 อโกลนีมาสายพันธุ์ต่างๆ

                การขยายพันธุ์อโกลนีมา สามารถทำได้หลายวิธี เช่น  การขยายพันธุ์แบบอาศัยเพศ คือใช้เมล็ด ปกติเมล็ดของต้น อโกลนีมาที่ได้จากการผสมตัวเองจะมีลักษณะเหมือนต้นแม่ แต่ถ้ามีการผสมข้ามระหว่างสกุลสามารถสร้างลูกผสมใหม่ๆ เกิดขึ้น  การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เช่น การตอน   การแยกหน่อ การชำ และ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

การขยายพันธุ์ อโกลนีมาโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

                การใช้เทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ เป็นวิธีการหนึ่งที่สามารถขยายพันธุ์ได้ในปริมาณมาก  ต้นที่ได้มีความสม่ำเสมอ มีความแข็งแรง ปลอดจากโรคและแมลง  มีขั้นตอนดังนี้คือ
                1.  คัดเลือกชนิดของเนื้อเยื่อที่เหมาะสม เช่น ข้อ ตายอด ตาข้าง เพื่อนำมาฟอกฆ่าเชื้อเริ่มแรก
                2. การฟอกฆ่าเชื้อ ล้างชิ้นส่วนของตายอด ตาข้าง ด้วยน้ำให้สะอาดฟอกด้วยน้ำยาคลอร็อกซ์ 10 % ประมาณ 15 นาที ล้างน้ำกลั่น 2 - 3 ครั้ง จากนั้นตัดชิ้นส่วนเลี้ยงในอาหารสูตรที่เหมาะสม
                3. สูตรอาหารที่เหมาะสมสำหรับการเพิ่มปริมาณต้น  สูตรอาหารที่ใช้คือ MS และเติมฮอร์โมนในกลุ่ม cytokinin เช่น BA ความเข้มข้นประมาณ 2-5 มก/ล เพื่อชักนำให้เกิดต้นจำนวนมาก เลี้ยงในห้องควบคุมแสงประมาณ 2500 ลักซ์ และอุณหภูมิ 25-28 องศาเซลเซียส
                4. การชักนำให้ออกราก นำต้นที่แข็งแรงชักนำให้ออกรากในสูตรอาหารMS ที่เติม IBA ความเข้มข้นประมาณ  0.5-1 มก/ล และย้ายปลูกในวัสดุปลูก

              จากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่ออโกลนีมาเป็นเวลา  3 ปี พบว่าในแต่ละพันธุ์มีความหลากหลาย และความยากง่ายในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อแตกต่างกัน บางสายพันธุ์ไม่สามารถชักนำให้เกิดยอดจำนวนมากโดยตรง (direct shoot) จากตายอด ตาข้างได้ ต้องผ่านการเกิดแคลลัสก่อนแล้วจึงเกิดต้น ในกรณีนี้มีโอกาสเกิด         ความหลากหลายของต้น ใบ สี และรูปทรง เนื่องจากอาหารที่มีการเติมสารเร่งการเจริญเติบโตในกลุ่มของไซโตไคนิน เพื่อกระตุ้นการเกิดยอด จากการสำรวจข้อมูลพบเปอร์เซ็นต์การกลายพันธุ์ประมาณ 0.5-1%ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดของพันธุ์และความคงที่ทางพันธุกรรมของลูกผสมใหม่ๆ  การกลายของอโกลนีมาจะแตกต่างกันไปและมีหลากหลายมาก มีทั้งที่ดีกว่าต้นเดิมและด้อยกว่าต้นเดิม  ส่วนมากจะได้ไม้ที่แปลกไปจากต้นเดิม ทั้งสี ก้าน และใบ

ลักษณะโดยทั่วไปของอโกลนีมาจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
             ลักษณะของสี   จะมีลักษณะที่แตกต่างกันไปมีทั้งที่ออกสีเขียวทั้งใบ มีทั้งที่ออกสีเขียวมากกว่าสีแดง มีทั้งที่เหมือนกับต้นเดิม มีทั้งออกสีแดงมากกว่าต้นเดิม หรือต้นเดิมสีแดงแต่อาจกลายเป็นสีขาวก็มี และสีชมพูก็มี การกลายของสีสามารถเป็นไปได้โดยหลากหลาย
            ลักษณะของใบ   จะมีลักษณะที่แตกต่างกันไป มีทั้งรูปใบโพธิ์ ลักษณะใบกลม ลักษณะใบยาว หรือที่เรียกกันทั่วไปว่าใบขาว
            ลักษณะของก้าน  จะมีลักษณะก้านเป็นที่นิยมของตลาดคือมีก้านที่สั้น กระชับ ไม่ยาวเหมือนกับต้นเดิมการกลายพันธุ์ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ จะดีกว่าการกลายพันธุ์โดยการตัดยอดแล้วแตกหน่อเพราะการกลายพันธุ์ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อจะได้ไม้ต้นใหม่ที่หลากหลาย และอาจจะได้ดีกว่าต้นเดิมก็ได้

วาเลนไทม์ปกติ

วาเลนไทม์ใบเปลี่ยนสี
จากสีชมพูเป็นสีขาว


รูปที่ 2  วาเลนไทม์ปกติและต้นกลาย

  
คณะผู้วิจัย :
รงรอง หอมหวล1  มานัส ยิ้มเรือน2  มณฑา วงศ์มณีโรจน์1 กมลศรี สระทองพรม1 รัตนา เอการมย์1 และสุลักษณ์ แจ่มจำรัส1
หน่วยงาน :
1หน่วยเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ งานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเกษตร ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง
สถาบันวิจัยและพัฒนา กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
โทร.034351392 ต่อ 485 และ 0833155018
2สวนสีหมึก กรุงเทพ โทร.0837700352