การบันทึกข้อมูลโรคราสนิมของไม้ดอกบางชนิดในประเทศไทยด้วยระบบดิจิตอล
       

            ทำการเก็บตัวอย่างโรคราสนิมบนใบพืช ชบา ทานตะวัน พิกุล ลั่นทม และนางแย้ม นำไปบันทึกข้อมูลด้วยกล้องดิจิตอลและเครื่องสแกนเนอร์แล้วถ่ายภาพเชื้อจากสไลด์เชื้อราสาเหตุด้วยกล้องดิจิตอลที่ติดตั้ง microscope adapter นำข้อมูลภาพลักษณะอาการโรคและเชื้อสาเหตุไปประกอบข้อมูลอื่นๆในเครื่องคอมพิวเตอร์ ใช้โปรแกรม Microsoft word จัดหน้ากระดาษขนาด A4  ให้ข้อมูลภาพลักษณะอาการของโรค และภาพลักษณะสำคัญของเชื้อโรคประกอบด้วยด้วยข้อมูลอื่นๆของตัวอย่างโรคและแนะแนวทางในการป้องกันกำจัดโรค ประโยชน์ที่ได้รับ นำผลการวิจัยไปใช้ประโยชน์ในการเรียนการสอนวิชาด้านโรคพืช เช่นวิชาการวินิจฉัยโรคพืช ข้อมูลที่ได้ใช้เผยแพร่ให้เกษตรกรและนักวิชาการเกษตรได้เรียนรู้ชนิดของโรค เพื่อการควบคุมโรคพืชได้ง่ายขึ้น
ผลการวิจัยตรวจพบเชื้อราสนิมและส่วนขยายพันธุ์ของเชื้อ  ดังนี้

  1. โรคราสนิมชบา : Puccinia sp  พบระยะ  uredinium, urediniospore  และราปฏิปักษ์ Darluca sp.
  2. โรคราสนิมทานตะวัน : Puccinia  helianthพบระยะ  uredinium และ urediniospore 
  3. โรคราสนิมพิกุล :  Maravalia mimusops  พบระยะ  uredinium และ urediniospore
  4. โรคราสนิมลั่นทม : Coleosporium plumeriae. พบระยะ  uredinium และ urediniospore
  5. โรคราสนิมนางแย้ม : Endophyllum superficiale  (Coleosporium clerodendri) พบ ระยะ  uredinium และ urediniospore

ข้อมูลของโรคราสนิมทั้ง 5 ชนิดเมื่อรวบรวมในกระดาษขนาด A4 ดังภาพแสดง

ชื่อโรค  ราสนิม (Rust)     ชื่อพืช  ชบา  (Shoe Flower)    ชื่อวิทยาศาสตร์  Hibiscus  rosa-sinensis L.


  1. คำอธิบายภาพ    1) ลักษณะอาการของโรค     2) ภาพขยายอาการของโรค     3) กลุ่มของ urediniospore ซึ่งเกิดอยู่ใน uredinium     4) กลุ่ม pycnidium ของ เชื้อรา  Daluca filum ที่เข้าทำลาย ราสนิม  5) กลุ่มของสปอร์ (urediniospore)
  2. ลักษณะอาการ       :  ระยะแรกเป็นจุดสีเหลืองอ่อนเล็กๆ บนใบ ต่อมาแผลจะขยายตามเส้นใบเป็นขีดเส้นสีน้ำตาลเข้มหรือสีสนิมรอบๆ จุดเป็นสีเหลืองอ่อนถ้ารุนแรงแผลจะติดต่อกันทั้งใบจนใบกลายเป็นสีแดงสนิมด้านล่างใบจะเป็นแผลนูนขรุขระกว่าด้านบนต่อใบเป็นสีน้ำตาลแห้งตายทั้งใบ
  3. เชื้อสาเหตุ   :  เชื้อรา  Puccinia sp.     
  4. ลักษณะสำคัญของเชื้อสาเหตุ   :   เชื้อราอยู่ในระยะ uredinium ซึ่งสร้าง  urediniospore ที่มีรูปร่างแบบ ellipsoid สีเหลืองส้มถึงสีน้ำตาล  โรคราสนิมบางชนิดมักถูกทำลายอย่างรุนแรงโดยศัตรูธรรมชาติ เป็นเชื้อรา ชื่อ Darluca filum   ทำลายสปอร์ระยะ  urediniospore  ทำให้ชะงักการสร้างสปอร์ จึงเป็นการควบคุมทางชีววิธีทางธรรมชาติอีกวิธีหนึ่ง
  5. สถานที่พบ    :   จังหวัดกรุงเทพมหานคร        วันที่    :   2 สิงหาคม 2549
  6. วิธีการป้องกันกำจัด    :   เก็บใบที่เป็นโรคเผาทิ้ง ถ้าเป็นรุนแรงให้ฉีดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดราสนิม เช่น  Triadimefon  เป็นต้น
  7. เอกสารอ้างอิง    :  - 

ชื่อโรค  ราสนิม (Rust)    ชื่อพืช  ทานตะวัน (Sun Flower)   ชื่อวิทยาศาสตร์   Helianthus annuus

  1. คำอธิบายภาพ    1) ลักษณะอาการของโรค     2) ภาพขยายอาการของโรค     3) กลุ่มของ urediniospore ซึ่งเกิดอยู่ใน uredinium     4) และ 5) กลุ่มของสปอร์ (urediospore)
  2. ลักษณะอาการ   :  ระยะแรกเป็นจุดสีเหลืองอ่อนเล็กๆ บนใบ ต่อมาแผลจะขยายตามเส้นใบเป็นขีดเส้นสีน้ำตาลเข้มหรือสีสนิมรอบๆ จุดเป็นสีเหลืองอ่อนถ้ารุนแรงแผลจะติดต่อกันทั้งใบจนใบกลายเป็นสีแดงสนิมด้านล่างใบจะเป็นแผลนูนขรุขระกว่าด้านบนต่อใบเป็นสีน้ำตาลแห้งตายทั้งใบ
  3. เชื้อสาเหตุ   :  เชื้อรา  Puccinia  helianthi  
  4. ลักษณะสำคัญของเชื้อสาเหตุ   :   เชื้อราอยู่ในระยะ uredinium ซึ่งสร้าง  urediniospore ที่มีรูปร่างแบบ ellipsoid สีเหลืองส้มถึงสีน้ำตาล
  5. สถานที่พบ    :    จังหวัดนครราชสีมา                  วันที่    :   15  กันยายน  2550
  6. วิธีการป้องกันกำจัด    :   เก็บใบที่เป็นโรคเผาทิ้ง ถ้าเป็นรุนแรงให้ฉีดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดราสนิม เช่น  triadimefon เป็นต้น
  7. เอกสารอ้างอิง    :   Hirutsuka, N., S. Sato, M. Kakishima, S. Kaneko, T. Sato, and T. Hirutsuka.  1992.  The Rust Flora of Japan.  

                                              Tsukuba Shuppankai Press. Japan. 1206 p.
ชื่อโรค  ราสนิม (Rust)    ชื่อพืช  พิกุล (Bullet wood)     ชื่อวิทยาศาสตร์   Mimusops elengi Linn.

  1. คำอธิบายภาพ    1) ลักษณะอาการของโรค     2) ภาพขยายอาการของโรค     3) กลุ่มของ urediniospore ซึ่งเกิดอยู่ใน uredinium     4) และ 5) กลุ่มของสปอร์ (urediospore)
  2. ลักษณะอาการ   :  ระยะแรกเป็นจุดสีเหลืองอ่อนเล็กๆ บนใบ ต่อมาแผลจะขยายตามเส้นใบเป็นขีดเส้นสีน้ำตาลเข้มหรือสีสนิมรอบๆ จุดเป็นสีเหลืองอ่อนถ้ารุนแรงแผลจะติดต่อกันทั้งใบจนใบกลายเป็นสีแดงสนิมด้านล่างใบจะเป็นแผลนูนขรุขระกว่าด้านบนต่อใบเป็นสีน้ำตาล
  3. เชื้อสาเหตุ   :  เชื้อรา  Maravalia mimusops
  4. ลักษณะสำคัญของเชื้อสาเหตุ   :   เชื้อราอยู่ในระยะ uredinium ซึ่งสร้าง  urediniospore ที่มีรูปร่างแบบ ellipsoid สีเหลืองส้มถึงสีน้ำตาล
  5. สถานที่พบ    :   จังหวัดชียงใหม่     วันที่    :   5 มกราคม 2550
  6. วิธีการป้องกันกำจัด    :   เก็บใบที่เป็นโรคเผาทำลาย ถ้าเป็นรุนแรงให้ฉีดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดราสนิม  เช่น  Triadimefon เป็นต้น
  7. เอกสารอ้างอิง    :   Thaung, M.M.  2005.  Rusts, smuts and their allies in Burma.  Australasian  Mycologist  24(2): 29-45

ชื่อโรค  ราสนิม (Rust)       ชื่อพืช  ลั่นทม (Temple tree) ชื่อวิทยาศาสตร์   Plumerica acuminate

  1. คำอธิบายภาพ    1) ลักษณะอาการของโรค     2) ภาพขยาย  uedinium     3)  กลุ่มของ urediniospore ซึ่งเกิดอยู่ใน uredinium     4)-5) กลุ่มของสปอร์ (urediniospore)  6)  ภาพขยาย  urediniospore
  2. ลักษณะอาการ   :  ระยะแรกเป็นจุดสีเหลืองอ่อนเล็กๆกระจัดกระจายบนใบ ด้านล่างใบจะเป็นแผลนูนสีสนิมทำให้ใบเป็นสีน้ำตาลแห้งตายทั้งใบ
  3. เชื้อสาเหตุ   :  เชื้อรา  Coleosporium plumeriae.     
  4. ลักษณะสำคัญของเชื้อสาเหตุ   : เชื้อราอยู่ในระยะ uredinium ซึ่งสร้าง  urediniospore ที่มีรูปร่างแบบ ovaid สีเหลืองส้มถึงสีน้ำตาล
  5. สถานที่พบ    :  กรุงเทพมหานคร  วันที่    :   21  สิงหาคม  2549
  6. วิธีการป้องกันกำจัด    :   เก็บใบที่เป็นโรคทำลาย ถ้าเป็นรุนแรงให้ฉีดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดราสนิม เช่น  triadimefon เป็นต้น
  7. เอกสารอ้างอิง    :   To-anan, C., N. Visarahanonth, J. Engkhaninun, and M. Kakishima.  2004. First Report of plumeria rust, caused by

                                         Coleosporium plumeriae in Thailand.  Nat. Hist. J. Chulalongkorn Univ. 4(1) : 41-46.
ชื่อโรค  ราสนิม (Rust)     ชื่อพืช  นางแย้ม    ชื่อวิทยาศาสตร์   Clerodendrum chinensis

  1. คำอธิบายภาพ    1) ลักษณะอาการของโรค     2) ภาพขยายอาการของโรค     3),4) และ 5) กลุ่มของ urediniospore ซึ่งเกิดอยู่ใน uredinium     6) สปอร์ (urediospore)
  2. ลักษณะอาการ   :  ระยะแรกเป็นจุดสีเหลืองอ่อนเล็กๆ บนใบ ต่อมาแผลจะขยายตามเส้นใบเป็นขีดเส้นสีน้ำตาลเข้มหรือสีสนิมรอบๆจุดเป็นสีเหลืองอ่อนถ้ารุนแรงแผลจะติดต่อกันทั้งใบจนใบกลายเป็นสีแดงสนิมด้านล่างใบจะเป็นแผลนูนขรุขระกว่าด้านบนต่อใบเป็นสีน้ำตาลแห้งตายทั้งใบ
  3. เชื้อสาเหตุ   :  เชื้อรา  Endophyllum superficiale  (Coleosporium clerodendri)    
  4. ลักษณะสำคัญของเชื้อสาเหตุ   :   เชื้อราอยู่ในระยะ uredinium ซึ่งสร้าง  urediniospore ที่มีรูปร่างแบบ ellipsoid สีเหลืองส้มถึงสีน้ำตาล
  5. สถานที่พบ    :        จังหวัดกรุงเทพมหานคร    วันที่    :   9 ตุลาคม 2549
  6. วิธีการป้องกันกำจัด    :   เก็บใบที่เป็นโรคทำลาย ถ้าเป็นรุนแรงให้ฉีดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดราสนิม เช่น  Triadimefon เป็นต้น
  7. เอกสารอ้างอิง    :   พัฒนา  สนธิรัตน, ประไพศรี พิทักษ์ไพรวัน, ธนวัฒน์ กำแหงฤทธิรงค์, วิรัช  ชูบำรุง และอุบล คือประโคน. 2537. 

                                            ดรรชนีโรคพืชในประเทศไทย. กลุ่มงานวิทยาไมโค. กองโรคพืชและจุลชีววิทยา. กรมวิชาการเกษตร. กรุงเทพฯ. 285 น.


  
คณะผู้วิจัย :
นิพนธ์ วิสารทานนท์ และ อรอุมา เพียซ้าย
หน่วยงาน :
ภาควิชาโรคพืช คณะเกษตร    
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน
โทร. 0-2579-1026  แฟกซ์  0-2579-9550