การใช้ข้าวฟ่างอาหารสัตว์ในการเลี้ยงโคนม

            ข้าวฟ่างอาหารสัตว์   (Forage sorghum) เป็นข้าวฟ่างชนิดหนึ่ง (Sorghum bicolor) ซึ่งจัดเป็นพืชโตเร็ว (Fast growing crop) ที่สามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว ในระยะเวลาอันสั้น แต่ให้ผลผลผลิตเท่ากับหรือมากกว่าและมีคุณค่าทางอาหารสูงเช่นเดียวกับหญ้าอาหารสัตว์ที่ปลูกในฟาร์ม นอกจากนั้นยังปลอดภัยจากกรดที่ไม่พึงประสงค์ ทำให้ไม่เป็นอันตรายสำหรับสัตว์อีกด้วย

การปลูก
            ตามปกติมักจะเริ่มปลูกในช่วงต้นฝนตั้งแต่เดือนพฤษภาคม โดยเตรียมดินให้เหมือนการปลูกข้าวโพดทั่วไป และใช้เมล็ดพันธุ์ในอัตราตั้งแต่ 2.5- 4.0 กิโลกรัมต่อไร่ (ดูจากฉลากข้างถุงของพันธุ์ที่จะใช้) ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพันธุ์ที่ใช้ จะเป็นพันธุ์ทางการค้า หรือ พันธุ์ของทางราชการ ซึ่งการปลูกนั้นก็เตรียมดินให้เหมาะสมและปลูกเป็นแถวจะสะดวกในการเก็บเกี่ยว

            เกษตรกรต้องแบ่งพื้นที่ภายในฟาร์มที่ปลูกหญ้ามาใช้เป็นแปลงสำหรับปลูกข้าวฟ่างอาหารสัตว์เพื่อสนับสนุนอาหารหยาบสดในกรณีที่หญ้าในแปลงอาจจะเจริญเติบโตไม่ทันต่อความต้องการของโคทั้งหมดในฟาร์ม

การตัดและนำไปใช้ประโยชน์
            โดยเริ่มตัดครั้งแรกที่อายุ 60 วัน และสามารถตัดได้อีกทุกๆ 45 วัน โดยตัดต้นเหนือพื้นดินราว 15 ซม. เกษตรกรสามารถปลูกเพื่อให้โคกินไม่ว่าจะเป็นในรูปสดหรือหมักโดยสามารถตัดได้ 2 ถึง 3 ครั้ง  (ขึ้นอยู่กับพันธุ์ที่ใช้ )

ตารางแสดง ผลผลิต (กิโลกรัมน้ำหนักสด/ไร่) เปรียบเทียบระหว่างพืชโตเร็ว 4 ชนิด ตัดครั้งแรกเมื่ออายุ 60 วัน และตัดครั้งที่ 2 และ 3 เมื่ออายุ 45 วัน

ชนิดพืช

ตัดครั้งที่ 1

ตัดครั้งที่ 2

ตัดครั้งที่ 3

ข้าวโพด

6,590                                    

  -        

-

พันธุ์ Jumbo

8,410

5,735

1,183

พันธุ์ Sweet Jumbo

8,030

3,655

975

มข.40

7,275

3,480

485

ตารางแสดง   ผลการวิเคราะห์หาคุณค่าทางโภชนะระหว่างข้าวฟ่าง 3 ชนิด ตัดครั้งแรกที่อายุตัด 60 วัน

ชนิดพืช

DM (%)

Protein (%)

NDF (%)

ADF (%)

พันธุ์ Jumbo

23.94

5.7

68.43

47.62

พันธุ์ Sweet Jumbo

25.93

5.0

60.58

39.72

พันธุ์ มข. 40

22.59

4.32

61.75

42.95

ตารางแสดง   ผลการวิเคราะห์หาคุณค่าทางโภชนะระหว่างข้าวฟ่าง 3 ชนิด ตัดครั้งที่ 2 และ3 ที่อายุตัด 45 วัน

ชนิดพืช

DM (%)

Protein (%)

NDF (%)

ADF (%)

พันธุ์ Jumbo

17.69

10.05

63.05

38.03

พันธุ์ Sweet Jumbo

17.74

10.61

59.08

36.24

พันธุ์ มข. 40

18.42

10.26

61.0

36.11

จากการทดสอบ  ผลผลิตนมของแม่โครีดนมที่เลี้ยงด้วยข้าวฟ่างอาหารสัตว์ครั้งแรกที่อายุ 60 วัน พบว่าแม่โคสามารถให้นมวันละ 9-10 กก./วัน และเมื่อตัดที่ 45 วันแม่โคให้นมเพิ่มเป็นวันละ 12-13 กก./วันโดยเสริมอาหารข้นเล็กน้อย

 

 
คณะผู้วิจัย:
รองศาสตราจารย์ ดร. สมเกียรติ ประสานพานิช
ภาควิชาสัตวบาล คณะเกษตร
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์