สมุนไพรพืชที่คนไทยคุ้นเคยกันดีอยู่แล้ว เนื่องจากมีการนำเอาพืชสมุนไพรนี้มาใช้เป็นอาหาร
และยารักษาโรคตั้งแต่สมัยโบราณ ผ่านการลองผิดลองถูกจนได้เป็นหนึ่งในสิ่งที่เรียกว่า
ภูมิปัญญาไทย ความรู้ด้านสมุนไพรในอดีตโดยเฉพาะตำรับยารักษาโรคจะถูกถ่ายทอดจากปากต่อปาก
จากคนหนึ่งสู่อีกคนหนึ่งโดยที่ไม่มีการบันทึก ประกอบกับแนวทางรักษาทางการแพทย์ที่มีการพัฒนา
เน้นการใช้ยาที่ได้จากการสังเคราะห์และเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์มากขึ้น
ทำให้ความรู้ในด้านสมุนไพรบางชนิดสูญหายและขาดความสนใจ ในปัจจุบัน
สิ่งที่กำลังได้รับความสนใจมากขึ้น ก็คือ การใช้สมุนไพรในการผลิตสัตว์เพื่อการบริโภคของมนุษย์
เนื่องจากในกระบวนการผลิตสัตว์ทั้งในอดีตและปัจจุบันนั้น ได้มีการใช้
ยาปฏิชีวนะ เพื่อการรักษาโรค และการเจริญเติบโตของสัตว์ แต่การใช้ยาปฏิชีวนะนั้นต้องสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในการซื้อยาจากต่างประเทศในแต่ละปีเป็นจำนวนมาก
และแม้ว่าการใช้ยาปฏิชีวนะจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตสัตว์ แต่จากการทดลอง
พบว่า ยาดังกล่าวนั้นมีผลกระทบต่อมนุษย์ นอกจากนี้ยังได้มีการออกกฎหมายระงับการใช้ยาปฏิชีวนะในปศุสัตว์
ดังนั้น ในอุตสาหกรรมการผลิตสัตว์เพื่อการบริโภคจึงต้องหาแนวทางแก้ไขเพื่อหาสิ่งที่ทดแทนยาปฎิชีวนะต่างๆ
ซึ่งจากการทดลองมากมาย พบว่า พืชสมุนไพรสามารถใช้ทดแทนยาปฏิชีวนะได้
และถึงแม้ว่าบางชนิดยังไม่มีประสิทธิภาพเทียบเท่ากับยาปฏิชีวนะก็ตาม
แต่จุดเด่นของการใช้พืชสมุนไพรทดแทน คือ ต้นทุนที่ลดต่ำลง และลดผลค้างเคียงต่อมนุษย์
และที่สำคัญ คือ งานวิจัยที่ผ่านมานั้นศึกษาในพืชสมุนไพรเพียงส่วนน้อยเท่านั้น
จึงเป็นไปได้ว่ายังมีพืชสมุนไพรที่เหมาะสมเพื่อใช้ในการผลิตสัตว์เพื่อการบริโภคมากขึ้น
และถึงแม้ว่าจะไม่มีชนิดของสมุนไพรที่เหมาะสมก็ตาม การปรับปรุงพันธุ์สมุนไพรเพื่อให้ได้สมุนไพรที่เหมาะสมในการผลิตสัตว์เพื่อการบริโภคก็เป็นสิ่งเข้ามาช่วยในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวได้ดี
ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรตัวหนึ่งที่มีศักยภาพในการใช้ทดแทนสารเคมีและสารปฏิชีวนะได้เป็นอย่างดี
โดยปัจจุบันมีการพัฒนาและผลิตฟ้าทะลายโจรเพื่อเป็นวัตถุดิบผสมในอาหารสำหรับใช้ในการเลี้ยงสัตว์
เช่น ไก่ เป็ด และสุกร อย่างกว้างขวาง มีสรรพคุณในการรักษาโรคสัตว์ได้
เช่น แก้บิด ลำไส้อักเสบในลูกสุกร แก้โรคขี้ขาวในเป็ด ไก่ แก้โรคปากเปื่อย
และโรคขาอ่อนในลูกเป็ด เป็นต้น ส่วนเหนือดินของสมุนไพรฟ้าทะลายโจร
ประกอบด้วยสารสำคัญทางยาประเภท แลคโตน ซึ่งเป็นสารที่ให้รสขม มีอยู่หลายชนิด
เช่น แอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) เป็นต้น ถึงแม้ว่าฟ้าทะลายโจรจะได้รับการนิยมปลูกเพื่อความต้องการสารสำคัญทางด้านเภสัชวิทยาจำพวกแลคโตนมากขึ้น
แต่ประสิทธิผลของสารตัวยาที่สำคัญนั้นมีความสัมพันธ์โดยตรงกับคุณภาพยา
ซึ่งพบปัญหาในเรื่องความไม่สม่ำเสมอของตัวยา อันเนื่องมาจากปัจจัยทางด้านสภาพแวดล้อม
และปัจจัยทางสภาพพันธุกรรมด้วย การที่ฟ้าทะลายโจรมีปริมาณสารออกฤทธิ์แตกต่างกันในแต่ละสภาพแวดล้อมจึงเป็นปัญหาต่อความสม่ำเสมอของคุณภาพของผลผลิต
ดังนั้นในกระบวนการผลิตฟ้าทะลายโจรเพื่อให้ได้ผลผลิตและปริมาณสารออกฤทธิ์สูง
จึงควรเลือกสายพันธุ์ปลูกที่มีผลผลิตและคุณภาพดี แต่ปัจจุบันขาดสายพันธุ์ดีที่มีเสถียรภาพและผลผลิต
ซึ่งมีปริมาณของสารตัวยาสำคัญสูงเพื่อนำมาเป็นวัตถุดิบเตรียมทำยา ซึ่งการหาความสัมพันธ์ระหว่างพันธุกรรมและสภาพแวดล้อมที่มีผลต่อผลผลิตและปริมาณสารแลคโตนจึงเป็นสิ่งสำคัญ
และจากการศึกษา เสถียรภาพในการให้ผลผลิตของฟ้าทะลายโจร 3 แหล่งรวบรวม
ได้แก่ จาก อ.กำแพงแสน จ. นครปฐม จ.ระยอง และจ.ศรีสะเกษโดยปลูกใน 2
สถานที่ คือ จังหวัดสระบุรี และจังหวัดนครปฐมและ 2 ฤดูกาล คือ ฤดูร้อน
(เดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนพฤษภาคม) และฤดูฝน (เดือนมิถุนายนถึงเดือนกันยายน)
ในแต่ละสภาพแวดล้อมวางแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ภายในบล็อกเมื่อทำการวิเคราะห์ความแปรปรวนรวมเพื่อทดสอบอิทธิพลร่วมของพันธุกรรมและสภาพแวดล้อมของ
8 ลักษณะ คือ ความสูงต้น ความกว้างทรงพุ่ม น้ำหนักสด น้ำหนักแห้ง น้ำหนักใบ
พื้นที่ใบต่อต้น น้ำหนักกิ่ง และจำนวนกิ่งต่อต้น พบว่า ฟ้าทะลายโจรจากแหล่งรวบรวม
อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม ให้ค่าการเจริฐเติบโตที่แตกต่างทางสถิติจากแหล่งรวบรวมอื่น
และเมื่อวิเคราะห์ค่าเสถียรภาพ พบว่า ฟ้าทะลายโจรจาก อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม
ให้ค่าน้ำหนักสดต่อต้นเฉลี่ยสูงที่สุดคือ 140.26 กรัม และมีค่าสัมประสิทธิของความแปรปรวนของข้อมูลสูง
สามารถจัดอยู่ในกลุ่มที่ 2 ตามวิธีการของ Francis and Kannenberg (1987)
คือคือ ให้ผลผลิตเฉลี่ยสูง และมีค่าสัมประสิทธิ์ของความแปรปรวนสูง
ส่วนฟ้าทะลายโจรจากแหล่งรวบรวมอื่นพบว่า สามารถจัดอยู่ในกลุ่ม 3 คือ
มีค่าเฉลี่ยของน้ำหนักสดต่อต้นต่ำและมีค่าสัมประสิทธิ์ของความแปรปรวนของข้อมูลต่ำ
นอกจากนี้ยังมีสมุนไพรอื่น
ๆ อีกมากมายหลากหลายชนิดที่มีสรรพคุณอันเป็นประโยชน์และใช้ในระบบการผลิตในอุตสาหกรรมปศุสัตว์
อาทิเช่น ตะไคร้ ไพล และพริก เพื่อช่วยเจริญอาหาร เป็นต้น
|