พืชเส้นใย : กัญชง
Fiber Crop : hemp (Cannabis sativa L var. sativa)

           กัญชงเป็นพืชในวงศ์ Cannabidaceae ใช้ประโยชน์ด้านเส้นมีชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Cannabis sativa L var. sativa ส่วนกัญชา ใช้ประโยชน์ด้านสารเสพติดและระงับปวดมีชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Cannabis sativa L subsp. indica (Lam.) E. Small&Cronq (องค์การสวนพฤกษศาสตร์, 2544) อย่างไรก็ตามในปัจจุบันยังมีข้อถกเถียงในการจำแนกพืชทั้งสองชนิดนี้อยู่ (Hillig, 2004) กัญชงจะมีสาร ??9 tetrahydrocannabinol (THC) ต่ำกว่า 0.3% ซึ่งในทางกฎหมายสากลไม่ถือว่าเป็นพืชเสพติด (องค์การสวนพฤกษศาสตร์, 2544; (Hillig, 2004) มีการใช้กัญชงเป็นพืชเศรษฐกิจในอุตสาหกรรมเส้นใยและการทำเยื่อกระดาษ เช่น แคนนาดา และจีน สำหรับประเทศไทยกัญชงยังจัดเป็นพืชห้ามปลูกตามกฏหมาย ยกเว้นเพื่อการศึกษาวิจัย ต้องขออนุญาตจากกระทรวงสาธารณะสุข เนื่องจากประเทศไทยมีการใช้วัตถุดิบด้านเส้นใยและเยื่อกระดาษเป็นจำนวนมาก ดังนั้นกัญชงอาจเป็นพืชทางเลือกหนึ่งที่ให้เส้นใยคุณภาพสูง มีอายุการเก็บเกี่ยวสั้น ปลูกได้หลายครั้งต่อปี และ เมล็ดยังมีโปรตีนและน้ำมันที่มีคุณภาพในการบริโภค (องค์การสวนพฤกษศาสตร์, 2544)

การตรวจสอบ ลายพิมพ์ดีเอ็นเอ ของกัญชง โดยวิธีอาร์เอพีดี
            จากการนำตัวอย่างใบ กัญชงไทย (1) กัญชงเยอรมัน (2) กัญชาไทย (3) มาสกัดดีเอ็นเอโดยวิธีของ Agrawal และคณะ (1992) ตรวจสอบผลผลิตของอาร์เอพีดี พบไพรเมอร์ที่เหมาะสมจำนวน 11 ไพรเมอร์ และ พบความแตกต่างของ ตัวอย่างได้ 9 ไพรเมอร์ได้แก่ A2, A6, A7, A8, A10, B4, C2, D6, D7 และแยกความแตกต่างไม่ได้ 2 ไพร์เมอร์ ได้แก่ A11, D3 โดยใช้ ดีเอ็นเอมาตรฐาน 1 Kb ladder (M) และจากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมโดยโปรแกรม NTSYS พบว่า กัญชงไทยมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับกัญชาโดยมีพันธุกรรมเหมือนกัน 61% และทั้ง 2 ชนิดมีพันธุกรรมเหมือนกับกัญชงเยอรมัน 47%

ลักษณะโครงสร้างภายในลำต้นที่สร้างเส้นใย
          จากการศึกษาลักษณะกายวิภาคของเปลือกลำต้นภายใต้กล้องจุลทรรศน์พบว่ามีการสร้างเส้นใย (fiber) 2 ชนิดจัดเรียงแยกกันอย่างชัดเจน โดยกลุ่มเซลล์ขนาดใหญ่ผนังเซลล์หนามีช่อง lumen ขนาดใหญ่ เรียงอยู่ด้านนอกในชั้น cortex เรียกว่า blast fiber และกลุ่มเซลล์ขนาดเล็กเรียงเป็นวงอยู่อยู่ด้านในติดกับ vascular cambium เรียกว่า phloem fiber และระหว่าง fiber ทั้งสองชนิดยังพบเนื้อเยื่อ parenchyma แทรกอยู่ fiber ทั้ง 2 ชนิดเกี่ยวข้องกับการใช้ประโยชน์ด้านเส้นใย ส่วน fiber ในขั้นของ secondary xylem ใช้ประโยชน์ด้านเยื่อกระดาษ

คุณสมบัติทางกายภาพของเส้นใยกัญชง
             กัญชงเป็นพืชที่ให้เส้นใยยาว โดยเส้นใยส่วนเปลือกต้น มีความยาวเฉลี่ย 22.0-30.2 mm มีความละเอียด 17.7 ?m (15.7 – 22.9) ซึ่งใกล้เคียงกับลินิน มีความเหนียว 25.5 cN/tex (19.2-25.5) นอกจากนั้นยังมีความเงางาม ด้วยคุณสมบัติดังกล่าวจึงทำให้เส้นใยกัญชงเหมาะที่จะนำมาใช้ในการผลิตสิ่งทอ โดยผ้าทอกัญชงมีความสวยงามและมีราคาแพง





 

ลิลลี่ กาวีต๊ะ1 ฐิติวรา เส็งหลวง1 ยุพดี เผ่าพันธ์2 กมรินทร์ พรหมรัต์รักษ์1 มาลี ณ นคร1 ศรีสม สุวรรณวงศ์1 วีระชัย ณ นคร3และ สุรียา ตันติวิวัฒน์1
1ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
2ฝ่ายเครื่องมือวิทยาศาสตร์กลาง สถาบันค้นคว้าวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
3
สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติ์ องค์การสวนพฤกษศาสตร์
โทร. 0-2562- 5555 ต่อ 1303