ชีวภัณฑ์เชื้อราไตรโคเดอร์มาในรูปหัวเชื้อสด
Fresh Trichoderma sp. Biological Product

           เชื้อราไตรโคเดอร์มาเป็นจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ชนิดหนึ่งทางด้านการเกษตร ขยายพันธุ์โดยการสร้างสปอร์ ต่อเมื่อนำมาเพาะเลี้ยงจะเห็นเส้นใยสีขาวและสร้างสปอร์สีเขียว สามารถพบได้ทั่วไปในดินที่มีความอุดมสมบูรณ์และมีอินทรียวัตถุสูง โดยใช้เศษซากพืชที่เน่าเปื่อยเป็นอาหาร ไม่เป็นเชื้อสาเหตุโรคพืช
คุณประโยชน์ของเชื้อราไตรโคเดอร์มา สามารถนำมาใช้ ควบคุม ทำลาย หรือ ยับยั้ง เชื้อราในดินสาเหตุโรคพืชที่ก่อให้เกิดอาการโรครากเน่าโคนเน่ากับพืช ทั้งในพืชผัก พืชไร่ และไม้ผล เช่น

เชื้อราเมล็ดผักกาด (Sclerotium rolfsii) เชื้อราพิเทียม (Pythium sp.)
เชื้อราฟัยทอปโทรา (Phytophthora sp.) เชื้อราไรซอคโทเนีย (Rhizoctonia sp.)
เชื้อราฟูซาเรียม (Fusarium sp.)

           เชื้อราในดินสาเหตุโรคพืชเหล่านี้ส่วนใหญ่มีชีวิตอยู่รอดในดินเป็นระยะเวลานาน สามารถเข้าลายระบบรากพืชได้ทุกระยะการเจริญเติบโตของพืชทำให้พืชแสดงอาการรากเน่าและโคนเน่า ต้นที่แสดงอาการ รุนแรงจะเหี่ยวแห้งและตายยืนต้นไปในที่สุด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อราสาเหตุโรคและช่วงระยะการเจริญของพืชเป็นสำคัญ เชื้อราไตรโคเดอร์มาสามารถแข่งขันในการหาแหล่งอาหารเพื่อการเจริญเติบโตได้ดีและรวดเร็วกว่า สามารถทำลายสปอร์และเส้นใยเชื้อราสาเหตุโรคทำให้ไม่สามารถเจริญได้ตามปกติ ช่วยลด ความเสียหายของโรคที่เกิดขึ้นได้ เนื่องจากมีข้อดีที่เชื้อราไตรโคเดอร์มาสามารถเพิ่มปริมาณต่อไปได้ และมีชีวิตอยู่ในดินในระยะเวลานานในดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ดีหรือมีอินทรียวัตถุสูง

           งานวินิจฉัยและกักกันศัตรูพืช ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง สถาบันวิจัยและพัฒนากำแพงแสน ได้ศึกษาการใช้วัสดุเหลือใช้ต่าง ๆ ทางการเกษตร ซึ่งหาได้ง่ายและราคาถูก นำมาใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตเชื้อราไตรโคเดอร์มาควบคุมเชื้อราในดินสาเหตุโรครากเน่าและโคนเน่าในพืช และได้นำผลงานวิจัยออกเผยแพร่และถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิต โดยใช้ ปลายข้าว เป็นวัสดุเพาะเลี้ยง โดยแช่ปลายข้าวในน้ำนาน 15 นาที ทำให้สะเด็ดน้ำ เทใส่ลงในภาชนะที่ต้มน้ำเดือด ต้มนาน 5 นาที เมื่อปลายข้าวสุก ตักใส่ในตะแกรงแช่น้ำเพื่อให้ปลายข้าวเย็น ทำให้สะเด็ดน้ำ เทใส่ในตะแกรงที่รองพื้นด้วยถุงพลาสติกและกระดาษหนังสือพิมพ์เกลี่ยให้ทั่วบาง ๆ ไม่หนามาก ปล่อยให้เย็น โรยหัวเชื้อราไตรโคเดอร์มา (หัวเชื้อบริสุทธิ์) ให้ทั่วปลายข้าวในตะแกรง ฉีดพ่นน้ำให้ความชื้น ปิดด้วยถุงหรือคลุมผ้าพลาสติก เพื่อรักษาความชื้น บ่มนาน 4 - 5 วัน เห็นสปอร์สีเขียวขึ้นบริเวณผิวหน้า จากนั้นเมื่อครบ 7 - 10 วัน นำเชื้อราไตรโคเดอร์มาคลุกผสมกับปุ๋ยหมักหรือมูลสัตว์ แล้วนำไปใช้ควบคุมโรคพืชต่อไป

           วิธีการใช้ชีวภัณฑ์เชื้อราไตรโคเดอร์มาในรูปหัวเชื้อสด เพื่อให้มีประสิทธิภาพในการควบคุมโรคพืชให้ได้ผลดีและความสะดวกในการใช้นั้น ได้มีผลงานวิจัยและพัฒนารูปแบบการใช้ในรูปสูตรต่าง ๆ เช่น สูตรแห้ง สูตรน้ำ สูตรผสมดินพร้อมปลูก และสูตรผสมปุ๋ยหมัก เป็นต้น


 

 

กณิษฐา สังคะหะ ญาณี มั่นอ้น และ เฟื่องฟ้า จันทนิยม
งานวินิจฉัยและกักกันศัตรูพืช ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง
สถาบันวิจัยและพัฒนา กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
โทร.์ 034-351-399 ต่อ 462 , Fax. 034-351-392