นิเวศสรีรวิทยาเพื่อการจัดการดินและน้ำของสวนไผ่บนที่สูง
Ecophysiology in Relation to Soil and Water Management of Highland Bamboo Plantation

      

          การศึกษาลักษณะทางนิเวศสรีรวิทยาของไผ่บนที่สูง ดำเนินการศึกษา ณ สถานีเกษตรหลวงปางดะ และสวนรวมพันธุ์ไผ่แม่เหียะ จังหวัดเชียงใหม่ ประกอบด้วยโครงการย่อยต่างๆ ได้แก่ การศึกษาการเติบโตและผลผลิตมวลชีวภาพของไผ่ ปริมาณการร่วงหล่นและการย่อยสลายของใบ การสูญเสียธาตุอาหารเนื่องจากการเก็บเกี่ยวหน่อ ผลของการใช้วัสดุคลุมดินและการให้น้ำต่อผลผลิตหน่อ ความสามารถในการสร้างผลผลิตหน่อของไผ่ที่มีอายุต่างกัน การใช้วนเกษตรในสวนไผ่ และปริมาณการใช้น้ำของไผ่ชนิดต่างๆ ในระยะกล้า โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อหาแนวทางในการจัดการดินและน้ำในสวนไผ่อย่างมีประสิทธิภาพเพื่อส่งเสริมการผลิตหน่อไผ่ โดยเน้นการศึกษากับไผ่หวานอ่างขางและไผ่หยก

          ผลการศึกษา พบว่า ไผ่แต่ละชนิดมีการเติบโตและผลผลิตมวลชีวภาพแตกต่างกัน ลำไผ่ที่มีอายุมากจะมีขนาดเล็กกว่าลำไผ่ที่มีอายุน้อยแต่มีน้ำหนักแห้งมากกว่า ผลผลิตหน่อของไผ่แต่ละชนิดจะแตกต่างกัน และแตกต่างกันในแต่ละปี ไผ่จะมีศักยภาพในการผลิตหน่อได้มากที่สุดเมื่อมีอายุ 2 – 3 ปี หลังจากนั้นผลผลิตหน่อจะลดลง การให้น้ำควบคู่กับการใส่ปุ๋ยจะส่งเสริมให้ผลผลิตหน่อของไผ่หวานอ่างขางเพิ่มขึ้นประมาณ 2 เท่า ไผ่หวานอ่างขางมีความต้องการโพแทสเซียมสูงในระหว่างที่มีการผลิตหน่อ และในหน่อก็มีปริมาณโพแทสเซียมค่อนข้างสูง เมื่อมีการเก็บเกี่ยวหน่อจำนวนมากทำให้ปริมาณโพแทสเซียมในดินลดต่ำลง การใส่ปุ๋ยและการปล่อยให้ใบร่วงหล่นและย่อยสลายอยู่ในพื้นที่จะช่วยส่งเสริมการผลิตหน่อได้ ใบไผ่แต่ละชนิดจะใช้เวลาในการย่อยสลายที่แตกต่างกัน สำหรับการปลูกพืชเกษตรโดยการปลูกผักหวานควบในสวนไผ่หยกนั้นไม่ได้ทำให้ผลผลิตหน่อของไผ่ลดลงแต่อย่างใด แต่ต้องเลือกชนิดให้เหมาะสม

          จากการศึกษาปริมาณการใช้น้ำของไผ่ในระยะกล้า พบว่า ไผ่แต่ละชนิดมีการใช้น้ำแตกต่างกัน และแตกต่างในแต่ละฤดูกาล การใช้น้ำในช่วงฤดูร้อนมีค่ามากกว่าในช่วงฤดูฝน และไผ่แต่ละชนิดจะมีความสามารถทนต่อการขาดน้ำได้ต่างกัน

ลดาวัลย์ พวงจิตร1 , บุญวงศ์ ไทยอุตส่าห์1, วาทินี ทองเชต2ุ , ชลิตา ศรีลัดดา1, สุธีรา พักตร์วิไล1, สมาน ณ ลำปาง 3, กิตติศักดิ์ จินดาวงศ์3 และ ธนศักดิ์ ประทุม3
1คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพมหานคร
2กรมป่าไม้ กรุงเทพมหานคร
3มูลนิธิโครงการหลวง เชียงใหม่