ในระบบผลิตพืชอาหาร มีปัจจัยหลายอย่างที่เกี่ยวข้องในกระบวนการหรือในระบบผลิต
ได้แก่ ดิน น้ำ ปุ๋ย การควบคุม/ป้องกันโรคและแมลง สภาพภูมิอากาศ และชนิดของพันธุ์พืชที่เหมาะสม
เป็นต้น โดยปัจจัยที่เกี่ยวข้องดังกล่าวจะเป็นตัวบ่งชี้ได้ถึงคุณภาพของผลผลิตพืชอาหารที่ได้รับ
เพื่อให้ได้คุณภาพของพืชอาหารที่มีความปลอดภัย สะอาด ถูกสุขอนามัย
และในการนำไปบริโภคไม่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของผู้บริโภค ดังนั้น
ระบบการผลิตดีที่เหมาะสม (Good Agricultural Practices) จีงได้นำมาปฏิบัติใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลก
โดยมีหลักการที่ชัดเจนว่า การผลิตอาหารมีคุณภาพและมีความปลอดภัยตั้งแต่ระดับฟาร์มผลิตและต่อเนื่องไปจนกระบวนการหลังการผลิต
โดยมีการจัดการความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นด้วยกลไกที่กำหนดขึ้น และมีความสามารถในการทวนสอบได้
ระบบการประเมินความเสี่ยงในระบบผลิตพืชอาหารในที่นี้หมายถึงการประเมินหรือตรวจสอบปัจจัยต่างๆที่ใช้ในระบบผลิตพืชอาหารด้วยการวิเคราะห์
ทดสอบ หรือทวนสอบแหล่งผลิต ทั้งนี้เพื่อให้เกิดความมั่นใจได้ว่าปัจจัยที่ใช้ในระบบการผลิตนั้นๆ
มีความปลอดภัยและมีการป้องกันความเสี่ยงที่อาจเป็นสาเหตุการปนเปื้อนในพืชอาหาร
จนส่งผลกระทบต่อสุขอนามัยของผู้บริโภคหรือไม่
การประเมินความเสี่ยงในเชิงปฏิบัติประกอบด้วย
- การตรวจสอบคุณภาพน้ำ
น้ำ เป็นปัจจัยหนึ่งที่มีความสำคัญในระบบผลิตพืชอาหาร ซึ่งต้องคำนึงถึงในด้านคุณภาพตามวัตถุประสงค์ของการใช้งาน
เช่น น้ำที่เหมาะสมสำหรับใช้แปลงปลูก หรือน้ำที่เหมาะสมสำหรับการใช้ล้างผลผลิต
- การตรวจสอบคุณภาพดิน
คุณภาพของดินและปริมาณแร่ธาตุในดินเป็นปัจจัยสำคัญในการเจริญเติบโตของพืชในระบบผลิต
ถ้าหากดินที่ใช้มีการปนเปื้อนด้วยธาตุหรือโลหะหนักที่เป็นอันตราย
เช่น แคดเมียม ตะกั่ว ฯลฯ อาจก่อให้เกิดการสะสมของธาตุนั้นๆในพืชได้
ดังนั้นการตรวจวิเคราะห์ดินจึงมีความจำเป็น โดยเฉพาะในแหล่งปลูกที่เป็นพื้นที่เสี่ยงต่อการปนเปื้อน
- การควบคุม/ป้องกัน โรคและแมลงศัตรูพืช
โรคและแมลงศัตรูพืช เป็นสาเหตุสำคัญให้เกษตรกรต้องใช้สารเคมีในการป้องกันและกำจัด
ถ้ามีระบบการจัดการที่เหมาะสม ปลอดภัย หรือการควบคุมศัตรูพืชโดยชีววิธี
(Biocontrol) จะสามารถช่วยลดปัญหาสารพิษตกค้างให้อยู่ในระดับที่ไม่เกิดอันตรายต่อผู้บริโภคได้
- การตรวจสอบการปนเปื้อนจุลินทรีย์
การปนเปื้อนของจุลินทรีย์เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ต้องคำนึงถึง เนื่องจากมีผลโดยตรงต่อผู้บริโภค
โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ในกลุ่มที่ก่อให้เกิดโรค
เช่น อีโคไล (E.Coli) และ ซัลโมเนลลา (Salmonella) เป็นต้น
|