ธนาคารพันธุกรรมพืช 50ปี แห่งการวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ |
ภาณี ทองพำนัก1 มานะชัย ทองบุญรอด1 เนตรชนก นุ้ยสีรุ่ง1และบัวหลวง พันแปร1 |
จากการที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ได้ดำเนินการวิจัย รวบรวม และปรับปรุงพันธุ์พืช ทั้งพืชไร่ และพืชสวน มาตั้งแต่เริ่มก่อตั้งมหาวิทยาลัย
ล่วงเลยมากว่า 60 ปี มีพันธุ์และสายพันธุ์และเก็บรักษาไว้ตามหน่วยงานต่างๆ
ของมหาวิทยาลัย ซึ่งสถานที่และระบบการเก็บยังไม่ได้มาตรฐาน หรือมีปัญหาเรื่องกระแสไฟฟ้า
ทำให้เชื้อพันธุ์ที่เก็บรักษาไว้เสื่อมคุณภาพการงอก เป็นการสูญเสียทรัพยากรที่มีค่าไปเป็นจำนวนมาก
อีกประการหนึ่งงานดังกล่าวต้องการบุคลากรที่มีความรู้เฉพาะพืชดูแลอย่างต่อเนื่อง
ทางโครงการธนาคารพันธุกรรมพืช 50 ปี แห่งการวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
(2546-2550) จึงได้เก็บรวบรวมและอนุรักษ์เชื้อพันธุกรรมพืชที่ได้จากการวิจัยปรับปรุงพันธุ์แล้ว
หรือพันธุ์ที่เป็นฐานพันธุกรรมสำหรับใช้ในการปรับปรุงพันธุ์พืชในอนาคตของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
โดยเฉพาะเมล็ดพันธุ์ พืชไร่ พืชสวน และพืชสมุนไพร ในสภาพเย็นยิ่งยวดในไนโตรเจนเหลว
ณ อุณหภูมิ -196 องศาเซลเซียส
การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ภายใต้สภาพเย็นยิ่งยวด (cryopreservation) ในไนโตรเจนเหลวอุณหภูมิ -1960ซ เป็นการหยุดปฏิกิริยาการย่อยสลายและแบ่งเซลล์โดยสิ้นเชิง เมื่อละลายเกล็ดน้ำแข็งออกเซลล์ยังคงมีชีวิตดังเดิม เมล็ดภายใต้สภาพเย็นยิ่งยวดไม่มีปฏิกิริยาการย่อยสลายเป็นผลทำให้ไม่มีการเสื่อมชีวิต (deterioration) และไม่มีความจำเป็นที่จะต้องนำเมล็ดไปปลูกเพื่อสืบทอดพันธุ์ ในช่วงเวลาของการเก็บรักษาพันธุ์แต่อย่างใด เป็นการลดปัญหาอันเนื่องจากการกลายพันธุ์ การผสมข้าม หรือข้อผิดพลาดจากการปฏิบัติงาน เมื่อใดต้องการทำพันธุ์สามารถนำไปปลูกได้ทันที การเก็บรักษาในสภาพเย็นยิ่งยวดนี้สามารถเก็บรักษาเชื้อพันธุ์จำนวนมากได้ในพื้นที่จำกัด ไม่ต้องใช้กระแสไฟฟ้าเป็นการประหยัดค่าใช้จ่าย ในการเก็บรวบรวมพันธุ์พืชดังกล่าวมีการเก็บข้อมูลประวัติของพันธุ์พืช และประวัตินักปรับปรุงพันธุ์ไว้ในฐานข้อมูล เพื่อเป็นการเชิดชูเกียรติให้ผู้สร้างพันธุ์พืช ขณะนี้ทางโครงการได้รวบรวมเมล็ดพันธุ์จากการปรับปรุงพันธุ์ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และเก็บรักษาในไนโตรเจนเหลวแล้ว 19 ชนิด 233 accessions และรอรับเมล็ดที่ปลูกอยู่อีกเป็นจำนวนมาก พืชที่เก็บรักษาในขณะนี้ ได้แก่ ข้าวโพด หน่วยงานหลักที่ปรับปรุงพันธุ์ได้แก่ ภาควิชาพืชไร่นา ภาควิชาปฐพีวิทยา
ภาควิชาโรคพืช ภาควิชากีฏวิทยา คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และศูนย์วิจัยข้าวโพดและข้าวฟ่างแห่งชาติ
สถาบันอินทรีจันทรสถิตย์ฯ ในความร่วมมือกับกรมวิชาการเกษตร จนประสบความสำเร็จได้ข้าวโพดพันธุ์
สุวรรณ 1 ซึ่งมีลักษณะต้านทานโรคราน้ำค้างดีเด่นเป็นที่ยอมรับกันทั่วโลก
นักวิจัยผู้ปรับปรุงพันธุ์ได้แก่ ศ.ดร.สุจินต์ จินายน และดร.สุทัศน์ ศรีวัฒนพงศ์
ข้าวโพดฝักอ่อนได้รับการปรับปรุงพันธุ์โดย ศ.ดร.ชำนาญ ฉัตรแก้ว และผศ.ธวัช
ลวเปารยะ ได้สร้างพันธุ์ข้าวโพดหวานต้านทานโรคราน้ำค้างชื่อ ซูปเปอร์สวิทดีเอ็มอาร์
และนักปรับปรุงพันธุ์รุ่นต่อ ๆ มา ได้แก่ ดร.โชคชัย เอกทัศนาวรรณ ปรับปรุงพันธุ์ข้าวโพดฝักอ่อน
และข้าวโพดหวาน ดร.สรรเสริญ จำปาทอง ปรับปรุงพันธุ์ข้าวโพดไร่ และอาจารย์สุรณี
ทองเหลือง ปรับปรุงพันธุ์ข้าวโพดข้าวเหนียว รศ.ดร.กฤษฎา สัมพันธารักษ์ ได้ปรับปรุงพันธุ์และสร้างฐานพันธุกรรมข้าวฟ่าง
และยังได้ปรับปรุงพันธุ์ข้าวโพดอีกด้วย และยังมีนักวิจัยร่วมสร้างฐานพันธุกรรมข้าวโพดอีกหลายท่านที่ไม่ได้กล่าวถึงในที่นี้
เช่น อาจารย์ธวัชชัย ประศาสน์ศรีสุภาพ และอาจารย์วีระศักดิ์ ดวงจันทร์ เป็นต้น
ฝ้ายต้านทานแมลง ปรับปรุงพันธุ์โดย รศ.ดร.งามชื่น รัตนดิลก และ ดร.ประพนธ์
บุญรำพรรณ
|
1 ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน นครปฐม 73140 |