การพัฒนาคุณภาพและรูปแบบผลิตภัณฑ์ผ้าไหม
Quality and Design Improvement of Silk Fabric Products
 
ขจีจรัส ภิรมธรรมศิริ สุวิทย์ รัตนานันท์ สุดาวดี เหมทานนท์ สุธีลักษณ์ ไกรสุวรรณ ศรันยา เกษมบุญญากร และ รุ่งทิพย์ ลุยเลา
ภาควิชาคหกรรมศาสตร์  คณะเกษตร
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

โทร. 0-2579-5514

    กลุ่มทอผ้าไหมที่ร่วมโครงการนี้ ได้แก่ 1) กลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและทอผ้า บ้านทุ่งแสม ตำบลหนองขาม อำเภอหนองหญ้าไซ จังหวัดสุพรรณบุรี 2) กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหัวเมือง อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดยโสธร 3) กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองกาด ตำบลลมศักดิ์ อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ 4) โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านสมพรรัตน์ ตำบลหนองสะโน อำเภอบุญฑริก จังหวัดอุบลราชธานี และ 5) กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองพง ตำบลทุ่งใหญ่ อำเภอโพธิ์ประทับช้าง จังหวัดพิจิตร ซึ่งแต่ละกลุ่มมีความเชี่ยวชาญและมีผลิตภัณฑ์โดดเด่นแตกต่างกันไป
    กลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและทอผ้าบ้านทุ่งแสม มีความเชี่ยวชาญในการทอผ้ามัดหมี่ ผ้าลูกฟูก ผ้าขิด ผ้ายกดอก ผ้าเหลือบและผ้าพื้น ที่น่าสนใจคือผ้ามัดหมี่ตาสก็อต และผ้ามัดหมี่ด้ายยืน กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหัวเมือง สามารถทอผ้ามัดหมี่ ผ้าริ้ว ผ้าลูกฟูก ผ้าตา ผ้ายกดอก ผ้าเหลือบและผ้าพื้นได้ดี ที่น่าสนใจคือ ผ้าไหมย้อมสีธรรมชาติทอยกดอกลายลูกแก้ว ในกลุ่มนี้มีการตัดเย็บผลิตภัณฑ์บ้าง เช่น กระเป๋า กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองกาดเก่งในเรื่องทอผ้ามัดหมี่ลวดลายละเอียดประณีต โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านสมพรรัตน์ ทอผ้าเหลือบ ผ้าหางกระรอก ผ้ากาบบัว ผ้าขิดและผ้ายกดอกได้ดี ส่วนกลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองพงสามารถทอผ้ามัดหมี่ได้ดี อย่างไรก็ตามผลิตภัณฑ์ที่กลุ่มเหล่านี้ผลิตส่วนใหญ่เป็นผ้าซิ่น ผ้าขาวม้า ผ้าผืนเป็นชุด (ผ้ามัดหมี่ 2 หลา ผ้าพื้น 2 หลา) ผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปจากผ้าค่อนข้างจำกัด สีสันค่อนข้างสดใส และจากการทดสอบคุณภาพสีย้อม พบว่ามีความคงทนต่อการซักอยู่ในระดับ ปานกลาง ถึง ดี แต่ถ้าพิจารณาจากค่าการเปื้อนสีบนผ้าขาว พบว่าอยู่ในระดับปานกลาง ซึ่งแสดงว่ายังมีการตกสีอยู่ คณะผู้วิจัยจึงดำเนินการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าไหมในเรื่องต่างๆ ดังนี้
    1. พัฒนาให้มีความคงทนของสีต่อการซักดีขึ้น โดยการใช้สีย้อมที่เหมาะสม มีการฝึกเรื่องการย้อมสีในกลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและทอผ้าบ้านทุ่งแสม จังหวัดสุพรรณบุรี
    2. พัฒนารูปแบบการผลิตผ้าผืนสำหรับตัดเย็บเครื่องแต่งกาย โดยกำหนดลวดลายที่เหมาะสม และปรับเปลี่ยนรูปแบบการทอให้มีลายมัดหมี่ต่อเนื่องกัน ซึ่งดำเนินการที่กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองกาด จังหวัดศรีสะเกษ และกลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองพง จังหวัดพิจิตร
    3. พัฒนาลวดลายให้เหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ เช่น กำหนดลวดลายเฉพาะสำหรับผลิตภัณฑ์ ดำเนินการที่กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองกาด จังหวัดศรีสะเกษ
    4. พัฒนาเนื้อผ้าให้ดูแลรักษาง่ายขึ้น โดยทดลองใช้ด้ายไหมปั่นในการทอผ้า ซึ่งดำเนินการที่กลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและทอผ้าบ้านทุ่งแสม จังหวัดสุพรรณบุรี และกลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหัวเมือง จังหวัดยโสธร
    5. พัฒนาผลิตภัณฑ์เครื่องแต่งกายสำหรับวัยรุ่นและผู้ใหญ่ตอนต้น โดยออกแบบและตัดเย็บจากผ้าไหมในโครงการ จำนวน 40 แบบ ซึ่งได้จัดแสดงในงาน "มหกรรมเทคโนโลยี 60 ปี มก.-37 ปี ธ.ก.ส. พัฒนาชนบทไทย"
    6. พัฒนาผลิตภัณฑ์เครื่องใช้และเคหสิ่งทอจากผ้าไหม อาทิ ปลอกหมอนอิง กระเป๋า กล่องใส่ของ และสิ่งประดับบ้าน