การพัฒนาอรรถาภิธานและฐานข้อมูลองค์ความรู้เกษตรไทย
Development of Thai Agricultural Thesaurus and Thai Agricultural Knowledge Base
 
อารีย์ ธัญกิจจานุกิจ1 วันเพ็ญ ศรีจันทร์กุล1 กรรณิการ์ พรหมพันธ์ใจ1
เพื่อนแก้ว ทองอำไพ2 อรวรรณ คงพิทักษ์2 สุภาภรณ์ บุตรดีวงษ์2
จรูญศักดิ์ สวนสวรรค์2 และ ปรีดา เลิศพงษ์วิภูษณะ3

1ศูนย์สนเทศทางการเกษตรแห่งชาติ  สำนักหอสมุด
2สำนักหอสมุด
2ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์  คณะวิศวกรรมศาสตร์
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

โทร. 0-2561-1398

    อรรถาภิธานศัพท์เกษตรไทย เป็นอรรถาภิธาน (Thesaurus) ด้านการเกษตรในรูปอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับแรกของประเทศไทย เป็นฐานข้อมูลที่รวบรวมคำศัพท์ด้านการเกษตรและสาขาที่เกี่ยวข้องกับการเกษตรกว่า 46,000 คำ โดยคำศัพท์แต่ละคำมีการจัดความสัมพันธ์ในลักษณะลำดับชั้น (Hierarchical Relation) แสดงผลในสองภาษาหลัก คือภาษาไทย ภาษาอังกฤษ และสองภาษารอง คือภาษาฝรั่งเศส และภาษาสเปน

ลักษณะและขอบเขต

  ประเภทของคำศัพท์ แบ่งเป็น 3 ประเภท คือ คำศัพท์หลัก (Descriptors), คำพ้อง หรือคำที่มีความหมายเดียวกัน (Non-Descriptors) และคำอธิบายขอบเขต (Scope Notes)
  ความสัมพันธ์ของคำศัพท์ มีลักษณะเป็นลำดับชั้น โดยมีการจัดความสัมพันธ์ ที่มีรูปแบบดังนี้
  - คำที่มีความหมายกว้างกว่า (Broader Term - BT)
  - คำที่มีความหมายแคบกว่า (Narrower Term - NT)
  - คำที่มีความหมายเกี่ยวข้องกัน (Related Term - RT)
  - คำที่เป็นคำโยง (Use for - UF และ Use)

แหล่งข้อมูล
    - AGROVOC Thesaurus เป็นอรรถาภิธานศัพท์เกษตรของ FAO ปัจจุบันมี 7 ภาษา ได้แก่ อังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน โปรตุเกส อิตาลี จีน และ อะราบิค อรรถาภิธานดังกล่าว เป็นชุดคำศัพท์ด้านการเกษตรที่ใช้เป็นมาตรฐานในการจัดทำดรรชนี และการสืบค้นสารสนเทศด้านการเกษตรในระดับนานาชาติ ซึ่งทางโครงการฯ ใช้เป็นมาตรฐานคำศัพท์ตั้งต้นในระยะเริ่มแรกของโครงการ
    - คำศัพท์ในสาขาวิชาต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเกษตรของประเทศไทย ที่มีการรวบรวมและจัดพิมพ์
    - คำศัพท์และคำดรรชนีในบทความ และผลงานวิจัยด้านการเกษตรของประเทศไทย รวบรวมข้อมูลย้อนหลัง 20 ปี

ประโยชน์ของอรรถาภิธานศัพท์เกษตรไทย
    - เป็นคำศัพท์มาตรฐาน ใช้ในการทำดรรชนีสารสนเทศด้านการเกษตรของไทย
    - เป็นอรรถาภิธาน ใช้ในการสืบค้นสารสนเทศด้านการเกษตร ช่วยขยายขอบเขตคำค้นให้สามารถค้นข้อมูลได้กว้างขวางยิ่งขึ้น
    - ใช้คำศัพท์ภาษาไทย สืบค้นข้อมูลได้หลายภาษา โดยการเชื่อมโยงกับ Multilingual Thesaurus ของ FAO
    - เป็นคลังคำศัพท์เกษตร สำหรับระบบการแปลภาษาอัตโนมัติของไทย

การใช้อรรถาภิธานศัพท์เกษตรไทยในการค้นข้อมูล
    อรรถาภิธานศัพท์เกษตรไทย เป็นฐานความรู้ที่ช่วยในการสืบค้นสารสนเทศด้านการเกษตร โดยการขยายองค์ความรู้ในการสืบค้น สามารถขยายขอบเขตคำค้นให้กว้างขึ้น หรือจำกัดขอบเขตคำค้นให้แคบลง แสดงความสัมพันธ์ของคำในลักษณะของลำดับชั้นและคำที่มีความหมายเกี่ยวข้อง นอกจากนี้ ยังสามารถใช้คุณสมบัติของการเป็น Multilingual Thesaurus ในการค้นข้อมูลแบบหลากภาษา โดยมีวิธีการค้นข้อมูลใน 3 รูปแบบ ดังนี้

การใช้อรรถาภิธานศัพท์เกษตรไทยในการบันทึกข้อมูล
    การใช้อรรถาภิธานศัพท์เกษตร ในการจัดทำดรรชนีสารสนเทศด้านการเกษตรของไทย จะช่วยให้คำดรรชนีในฐานข้อมูลมีมาตรฐานเดียวกัน ลดปัญหาการใช้คำศัพท์หลากหลายรูปแบบ ช่วยให้สืบค้นข้อมูลได้ ครบถ้วนและมีประสิทธิภาพ การกำหนดคำดรรชนี สามารถดำเนินการได้โดยตรงในระบบการบันทึกข้อมูล โดยเลือกภาษาของอรรถาภิธาน และเลือกคำดรรชนีจากรายการด้วยภาษาใดภาษาหนึ่ง คำที่มีความหมายเดียวกันในภาษาอื่น จะถูกบันทึกไว้ในระบบโดยอัตโนมัติ เช่น การกำหนดคำดรรชนีจากอรรถาภิธานศัพท์เกษตรภาษาไทย ระบบจะกำหนดคำดรรชนีภาษาอังกฤษให้โดยอัตโนมัติ