โครงการหลวง

คุณพระช่วงเกษตรศิลปการ (หนึ่งในสามบูรพาจารย์ผู้ร่วมก่อตั้งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์) ได้ต้นพันธุ์สตรอว์เบอร์รี่จากชาวอังกฤษ ชื่อนายคาลิโฟล ที่เข้ามาทำงานเกี่ยวกับป่าไม้ในจังหวัดเชียงใหม่ โดยชาวอังกฤษผู้นี้นำผลสตรอว์เบอร์รี่ที่เขาปลูกไว้เองนี้มาทำแยมสตรอว์เบอร์รี่ หลังจากนั้นท่านได้นำต้นสตรอว์เบอร์รี่ที่ได้มานั้นปลูกไว้ที่โรงเรียนเกษตรกรรมแม่โจ้

ด้วยพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเห็นว่าการแก้ปัญหายาเสพติด ลดพื้นที่ปลูกฝิ่น หยุดปัญหาเขาหัวโล้น ต้องทำด้วยการเปลี่ยนพฤติกรรมชาวเขา ให้เลิกปลูกฝิ่นหันมาปลูกพืชเมืองหนาวแทน จึงมีพระราชประสงค์ให้วิจัยหาพืชปลูกทดแทนฝิ่น และพืชนั้นๆ ต้องทำรายได้แก่ชาวเขาให้อยู่ได้ เมื่อทำได้สำเร็จชาวเขาก็จะไม่เร่ร่อนทำไร่เลื่อนลอย ตัดไม้ทำลายป่าอย่างที่เคยทำ อย่างไรก็ตามการดำเนินงานที่ทางราชการทำอยู่นั้น อาจจะไม่ทันการ เพราะปัญหาต่าง ๆ รุมล้อมเข้ามาหลายด้าน จึงได้ทรงก่อตั้งโครงการส่วนพระองค์ขึ้นในปีพ.ศ. 2512 โดยมีหม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี เป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการในตำแหน่งผู้อำนวยการ มีชื่อเรียกในระยะแรกว่า โครงการพระบรมราชานุเคราะห์ชาวเขา ซึ่งต่อมาได้มีการเปลี่ยนชื่อให้เหมาะสมกับสถานการณ์เป็น โครงการหลวงพัฒนาชาวเขา โครงการหลวงภาคเหนือ โครงการหลวง และท้ายที่สุดได้จดทะเบียนโครงการหลวงเป็นมูลนิธิโครงการหลวงในปี พ.ศ. 2535 ตามลำดับ